طرح ساماندهی واردات خودرو در حالی به شورای نگهبان ارسال و سپس رد شد که برخی فعالان صنفی و کارشناسان با اشاره به ابهامات و اشکالات آن، طرح مذکور را فاقد کارآمدی لازم برای کاهش قیمت خودروهای وارداتی و تولید می‌دانستند. این افراد تأکید می‌کنند که برخی تبصره‌های پیش‌بینی شده در طرح مانند ورود شورای رقابت به واردات خودرو منشأ مفاسدی مانند گرم‌شدن بازار خرید و فروش برگ ثبت سفارش خودرو می‌داشت.
در همین رابطه، مصاحبه ای با احمد نعمت‌بخش، دبیر انجمن خودروسازان کشور در فضای خودرویی کشور منتشر گردیده که مختصراً به آن میپردازیم.
دبیر انجمن خودروسازان ایران در پاسخ به سوال رویکرد خودروسازان داخلی به طرح واردات خودرو چیست، بیان کرد که خودروسازان نه‌تنها هیچ‌گاه مخالف واردات خودرو نبوده‌اند بلکه واردات مدیریت شده خودرو به میزان 5درصد مجموع تولیدات صنایع مختلف می‌تواند نه فقط برای خودروسازان بلکه هر صنعت دیگری مفید باشد. در واقع این شیوه واردات کمک می‌کند تا مردم و بنگاه‌های تولیدی مانند خودروسازان با کم و کیف و قیمت محصولات خارجی آشنا شوند. با ایجاد رقابت در تولید و بازار به بالندگی صنایع کمک می‌کند و از این نظر خودروسازان مشکلی با واردات خودرو ندارند. اما در طرح جدید مجلس برای واردات خودرو ابهامات و اشکالات اساسی وجود دارد که طرح مذکور را ناکارآمد کرده بود. همچنین باید توجه کرد که واردات خودرو با تعرفه معقول و نه تعرفه صفر کارآمد خواهد بود، ضمن اینکه افزایش تعرفه واردات خودرو در قانون بودجه سال 1400 به 86 درصد توسط مجلس در واقع به معنای تعرفه مؤثر 13درصدی برای واردات خودرو است که تعرفه چندان بالایی نیست!
آیا امکان واردات خودرو توسط هر شخص حقیقی و حقوقی وجود دارد؟
امکان واردات خودرو توسط همه اشخاص حقیقی و حقوقی وجود ندارد؛ چراکه نیازمند پاس‌کردن استانداردهای 85گانه‌ای است که باید در آزمایشگاه‌های مرجع سازمان استاندارد با پرداخت هزینه 200 تا 300 میلیون تومانی طی شود و درنهایت هم ممکن است خودروهای وارداتی توسط اشخاص، استانداردهای اجباری این سازمان را پاس نکند. اما در صورتی که اجازه واردات انبوه یک برند خودرو به چندین واردکننده داده شود و این وارد کنندگان ملزم به ارائه خدمات پس از فروش، فراهم کردن ابزار تعمیرات، تامین قطعات یدکی، آموزش‌های لازم و… شوند، این شیوه واردات خودرو توسط برخی از افراد یا شرکت‌ها به‌صرفه خواهد بود؛ چراکه گمرک به صورت رندوم مثلاً از 100 خودرو وارداتی، یکی را انتخاب کرده و با انجام آزمایش‌های لازم مجوز واردات بقیه این خودروها را می‌دهد. با این روند واردات خودرو توسط هر شخص حقیقی و حقوقی با تیراژ محدود فاقد صرفه اقتصادی و بسیار زمان‌بر خواهد بود.
نظر شما در مورد تعیین تیراژ خودروهای وارداتی توسط شورای رقابت چیست؟
ایراد اصلی این طرح ورود شورای رقابت به عرصه واردات خودرو بود. پرسش مطرح شده آن است که با افزایش قیمت پراید از 35 به 150میلیون تومان، این شورا چه گلی به سر بازار خودروهای داخلی زده که باید در واردات خودرو نیز دخالت کند؟ تعیین هر 6ماه یک‌بار تعداد خودروهای وارداتی توسط شورای رقابت، منشأ فساد و شکل‌گیری نوعی رقابت کاذب برای واردات خودرو می‌شود به فرض اینکه شورای رقابت مجوز واردات 10هزار خودرو را بدهد، آیا برای واردات خودرو نوعی مسابقه بین اشخاص حقوقی و حقیقی شکل نخواهد گرفت که نخستین پیامد آن راه افتادن بازار خرید و فروش برگ ثبت سفارش خودرو است؟! اگر بخواهند به افراد مختلف برای واردات خودرو سهمیه بدهند نیز منجر به داغ‌شدن بازار امضاهای طلایی می‌شود.
آیا این طرح می‌توانست موجب کاهش قیمت خودروهای تولید داخل یا وارداتی شود؟
اگر اشکالات اساسی این طرح رفع شود، می‌تواند بر بازار خودروهای وارداتی تأثیرگذار باشد؛ گرچه تأثیر‌گذاری این طرح بر بازار خودروهای وارداتی نیز بستگی به تعداد و قیمت خودروهای وارداتی دارد. اما طرح واردات خودرو در کاهش قیمت خودروهای پرتیراژ داخلی بی‌تأثیر خواهد بود، چراکه با استانداردهای موجود واردکنندگان نمی‌توانند خودروهای ارزان قیمتی را وارد کنند که رقیب این خودروها باشد و قیمت یک خودروی وارداتی با این شیوه حدود 10 تا 12هزار دلار و با احتساب سایر هزینه‌ها بیش از 400 تا 500میلیون تومان خواهد بود که تنها می‌تواند رقیبی برای برخی خودروهای چینی یا مونتاژی کشور باشد. برای ساماندهی بازار خودروهای کم تیراژ باید اجازه عرضه آن در حاشیه بازار داده شود تا از عرضه دونرخی و رانت حاصل از شیوه کنونی فروش خودرو جلوگیری شود.
با توجه به شرایط تولید و بازار، امکان صادرات خودرو و قطعه توسط افراد حقیقی وجود دارد؟
گرچه امکان صادرات خودرو و قطعه توسط برخی تجار با بررسی بازارهای صادراتی وجود دارد اما با توجه به شرایط تولید و عرضه چند نرخی خودرو در کشورمان، چنین احتمالی ضعیف است. با وجود این هدف‌گذاری تیراژ تولید 3 میلیون دستگاه خودرو در کشورمان شدنی نیست؛ چراکه نیاز بازار به خودرو بیش از یک‌میلیون دستگاه نبوده و در صورت تحقق چنین رشد تیراژ تولیدی باید امکان صادرات آن فراهم شده یا با اجرای طرح‌هایی مانند جایگزینی خودروهای فرسوده این مازاد تولید جذب شود، وگرنه با شرایط موجود امکان صادرات با تامین خودرو از شرکت‌های خودروسازی یا بازار خودرو با قیمت رقابتی در بازارهای صادراتی، بسیار کم است.
احتمال ورود خودروسازان و قطعه‌سازان به عرصه واردات خودرو چقدر است؟
در شرایطی که خودروسازان به‌دلیل کمبود و گرانی مواداولیه و قطعات و زیاندهی ناشی از قیمت‌گذاری دستوری شورای رقابت با دپوی خودروهای ناقص در خطوط تولید مواجه و از سوی دیگر دارای شبکه گسترده خدمات پس از فروش هستند، احتمال اینکه خودروسازان و قطعه‌سازان با صادرات محصولات‌شان به سمت واردات خودرو سوق داده شوند، بسیار زیاد است. با وجود این باید منتظر بررسی و تغییرات احتمالی این طرح در شورای نگهبان بود؛ گرچه با توجه به اشکالات و ابهامات، تصویب این طرح در شورای نگهبان بعید است.
