گیربکس ها تجهیزاتی هستند که در بسیاری از کارخانجات کاربرد دارند،اساسا گیربکس ها انتقال قدرت میدهند از یک ماشین به ماشین دیگر و نکته اساسی این است که ما متوجه شویم که گشتاور مورد نیاز برای دستگاهی که میخواهیم از گیربکس درآن استفاده کنیم چقدر است،در حقیقت گیربکس ها نیروی مکانیکی را از یک موتور انتقال میدهند به یک دستگاه و یا بالعکس به طور کلی در تمام گیربکس ها نیرو از طریق شافت انتقال پیدا میکند، در گیربکس ها چرخ دنده های مختلف وجود دارند که معمولا چرخ دنده کوچک تر پینیون نامیده می شود و چرخ دنده بزرگتر گیر یا همان دنده نامیده می شود . بسته به سرعت و گشتاور هر چرخ دنده میتوان سرعت و گشتاور دنده مقابل را بدست آورد.
انواع گیربکس صنعتی
بر اساس نحوه قرارگیری دنده‌ها، گیربکس صنعتی به 4 نوع تقسیم‌بندی می‌شوند و هر کدام از این گیربکس ها در زمینه ای خاص مورد استفاده قرار می گیرند و نحوه انتخاب آنها با توجه به شرایط کاری توان ورودی ، دور خروجی و مدت زمان کارکرد می باشد:
– گیربکس حلزونی
– گیربکس هلیکال
– گیربکس خورشیدی
– گیربکس سایکلو
گیربکس حلزونی
یکی از انواع گیربکس ؛ گیربکس های حلزونی که 90 درجه ای هستند و وضعیت محور ورودیه به محور خروجی به صورت عمودی می باشد ، گیربکس حلزونی از دو بخش دنده و ماردون تشکیل شده که ماردون به عنوان دنده ورودی و دنده به عنوان دنده خروجی می باشد ، جنس ماردون عموما از فولاد بوده و دنده به دلیل اینکه سایشی زیادی دارد باید یا از جنس برنج باشه و یا در گیربکس های خیلی کوچک با موتور های dc بسته می شوند از پلاستیک برای این کار استفاده می شود.
گیربکس هلیکال
گیربکس هلیکال یکی دیگر از انواع گیربکس صنعتی می باشد که به عنوان گیربکس شافت مستقیم یا Bevel Helical هم معروف است، و برخلاف گیربکس حلزونی و مکعبی، دارای راندمانی بیش از 90 در صد است. در حالیکه در ساختار درونی گیربکس حلزونی و مکعبی ، فقط از یک نوع چرخدنده استفاده شده است، در گیربکس هلیکال اجزاء تشکیل دهنده متغیر هستند و گاهاً متناسب با کاربرد و میزان انتقال دور به صورت چند محوره تولید می شوند، بعضاً نیز به صورت دو چرخ دنده عمود برهم (از نوع پینیون) تولید می شوند که علاوه بر توانایی انتقال گشتاور قادر به تغییر جهت 90 درجه گشتاور ورودی هستند ، این نوع از گیربکس هلیکال به گیربکس BEVEL معروف می باشد. گیربکس شریف اصفهان تولید کننده گیربکس هلیکال مستقیم ، گیربکس بول هلیکال Bevel Helical و گیربکس سه محور سری H است. که اخیراً با تولید گیربکس سریH گامی بزرگ در صنعت کشور برداشته است. گیربکس سریG شریف با توان های نیم اسب بخار تا 60 اسب بخار (سریG1 تاG7 ) تولید می شود. البته بنا به سفارش گیربکس شافت مستقیم شریف می تواند با توان بالاتر نیز تولید شود.
گیربکس خورشیدی
گیربکس خوشیدی در ایران با نام های گیربکس دنده خورشیدی ، گیربکس ستاره ای ، دنده ستاره ای ، گیربکس سیاره ای ، دنده سیاره ای و گیربکس خورشیدی کامپکت شناخته می شوند. گیربکس خورشیدی بسته به میزان کاهش دور لازم ، از طبقات مختلف تشکیل شده است. در هر طبقه نسبت های دور گیربکس به طور مستقل و معین قابل تغییر است. بدین صورت که در هر طبقه دور ورودی کاهش یافته و به طبقه بعد انتقال مییابد.این نوع از گیربکس ها قابلیت تحمل دور ورودی تا مرز 3500 دور در دقیقه را دارند ومحدوده دور نرمال بین 800 تا 5 دور خروجی است همچنین قابلیت تحمل مقدار گشتاور 650 الی 500000 نیوتن متر و دوام و استحکام گیربکس های خورشیدی نسبت به بقیه گیربکس ها بیشتر میباشند. دربین انواع گیربکس صنعتی به لحاظ راندمان گیربکس خورشیدی دارای بیشترین راندمان است و امروزه کاربرد بسیاری در صنعت پیدا کرده است. به عنوان مثال از گیربکس خورشیدی در صنایع فولاد و سیمان و پتروشیمی ها بسیار زیاد استفاده میشود، در صنایع پمپ سازی گیربکس خوررشیدی به عنوان گرداننده اصلی پمپ و مونو پمپ ها یکی از پرکاربردترین انواع گیربکس در این صنایع هستند .
گیربکس سایکلو
می توان گیربکس سایکلو را پادشاه گیربکس‌های شک پذیر نامید. این گیربکس‌ها به دلیل عدم استفاده از چرخدنده در سیستم داخلی، دارای مزایایی قابل توجه‌ای میباشند.
جالب است که بدانید در ساختار داخلی گیربکس سایکلو هیچگونه چرخ‌دنده‌ای وجود ندارد!
مقایسه درگیری چرخ‌دنده‌ها در گیربکس هلیکال و گیربکس سایکلو :
در گیربکس هلیکال بر خلاف گیربکس سایکلو که دنده ندارد ، هنگام درگیری دو چرخ دنده فشار و تنش‌ها به یک یا دو جفت دندانه وارد میشود و سایر دندانه ها تا نوبت درگیری آنها فرا نرسد کمکی به تحمل تنش در نقطه درگیری نمی‌کنند. در نتیجه در محل درگیری دندانه‌ها بر روی دایره گام شاهد تنش در دندانه هستیم.
ساختار داخلی گیربکس سایکلو شامل قطعات زیر می‌باشد:
1.دیسک
2.بلبرینگ
3.بلبرینگ خارج از مرکز(Eccentric)
4.شفت خروجی
5.پین و بوش
