آیا حس می‌کنید که موتور چندین و چند اسب بخاری شما به خر بخار تبدیل شده است؟! یا اینکه هیولای 8 سیلندرتان نقش یک اسباب بازی سه سیلندر را ایفا می‌کند؟! اگر چنین باشد، بدون شک مشکلات اتلاف انرژی در سیستم مولد قدرت یا همان موتور خودروی شما وجود دارد.
در ابتدا گریزی می‌زنیم به زمانی که کاربراتور‌ها سلطنت می‌کردند و پمپ‌های سوخت مکانیکی بودند. بیشتر اتلاف انرژی در آن دوران‌ها، مربوط به قفل بخار و مسدود شدن فیلتر سوخت می‌شد. اما با روی کار آمدن مبدل کاتالیست‌ها و انژکتور از اوایل دهه‌ی 70 میلادی، چنین مشکلاتی به طور کامل از یادها رفتند و جای خود را به نوادگانی ناخلف دادند.
ولی با این وجود، بسیاری از قواعد قدیمی همچنان پابرجا هستند. همانطور که بدن شما برای فعالیت و ادامه‌ی حیات به غذا و اکسیژن نیاز دارد، خودرویتان هم از این قاعده مستثنی نیست و نیازمند سوخت و هوایی کافی است.
اگر تمامی دلایل اتلاف انرژی خودروهای امروزی، به چیزهای ساده‌ای چون گرفتگی لوله اگزوز ختم می‌شد، هیچگونه مشکلی وجود نداشت و ما را از تکاپو به جهت تشخیص مشکل بی نیاز می‌کرد. اما مادامی که امکان وقوع مشکلات پنهان و بغرنجی در قلب تپنده خودروی شما وجود داشته باشد، نیاز به تشخیص به موقع آنها وجود دارد؛ چراکه ممکن است در صورتی بی اطلاعی از برخی علایم، این اختلال به قدری حاد شود که دیگر حتی کاری از دست مکانیک شما هم بر نیاید.
5. بازنده‌ی همیشگی
اگر خودروی شما حین فشار دادن پدال گاز، اتلاف انرژی داشته باشد، به نظر می‌رسد که این سیستم سوخت رسانی شما باشد که از ورود سوخخت بیشتر به موتور جلوگیری می‌کند و درنتیجه نیاز به تعمیر دارد. حال این مشکل می‌تواند نشات گرفته از انسداد انژکتور، شلنگ سوخت (بنزین) و یا پمپ سوخت باشد.
خوشبختانه امکان تعویض شلنگ سوخت توسط خود شما هم وجود دارد و می‌توانید با کمترین امکانات موجود هم این کار را انجام دهید. اما سایر موارد کمی پیچیده‌تر هستند و بهتر است که به یک مکانیک مراجعه کنید. البته قبل از سال 2006، امکان تعویض آسان فیلترهای سوخت توسط هرکسی هم وجود داشت ولی بعد از آن بود که سازندگان تصمیم گرفتند فیلترهای سوخت را در داخل باک خودرو تعبیه کنند؛ یعنی کاری کاملا عبث که هیچ تفاوتی هم ایجاد نمی‌کند.
سوای هر تصمیمی که می‌گیرید، به یاد داشته باشید که مسئله سیستم سوخت رسانی از اهمیت بالایی برخوردار است و در صورت سهل انگاری، با عواقب شدید آن مواجه خواهید شد. پس از تشخیصتان اطمینان حاصل کنید و با اطلاعاتی کافی و ابزارآلات مناسب در جهت حل آن مشکل گام بردارید.
4. دود شدید
خروج دود غلیظ و یا شعله های آتش از اگزوز نشانه خوبی نیست و خبر از ورود سوخت کم و یا زیاد می‌دهد و اتلاف انرژی را در پی دارد. خروج آتش از اگزوز زمانی رخ می‌دهد که ترکیب سوخت و هوای موجود در محفظه احتراق، به خوبی نمی‌سوزد و باقیمانده آن در نقطه دیگری آتش می‌گیرد. هرچند که چنین مشکلاتی تنها منحصر به ترکیب سوخت نیست و می‌تواند نشات گرفته از اختلال الکتریکی و یا روغن سوزی نیز باشد.
ممکن است که شمع‌های شما با لایه‌ای روغن، خاکستر و یا سایر ناخالصی‌ها پوشانده شوند و یا حتی الکترودهای آن تا حدودی ذوب شده باشند. پس اگر با دودی غلیظ مواجه شدید، ایراد کار را در شمع‌ها جستجو کنید و این کار را هم هرچه سریعتر انجام دهید.
دود غلیظ معانی دیگری هم دارد و می‌تواند در اثر غلظت بالای سوخت در ترکیبش با هوا یا روغن سوزی نیز باشد. پس اگر کاپوت را بالا زدید و با بوی بد یا چربی دور شمع‌ها مواجه شدید، از روشن کردن مجدد خودرو پرهیز کنید و با یک یدک‌کش تماس بگیرید.
3. لرزش شدید فرمان
آیا موقعی که پشت چراغ قرمز ایستاده‌اید، موتور خودرویتان لرزشی به اندازه‌ی یک هم‌زن برقی دارد؟ آیا این لرزش به فرمان یا سایر بخش‌ها هم منتقل می‌شود و اتلاف انرژی ملموسی را در پی دارد؟ اگر پاسختان مثبت باشد، به احتمال زیاد با مشکل احتراق ناقص در سیلندرها روبرو هستید.
اگر اشکال کار در احتراق ناقص باشد، به زودی سایر نشانه‌ها نیز پدیدار می‌شوند؛ اشکال در استارت زدن و وقفه بیهوده در آن (مخصوصا زمانیکه وسایل الکتریکی دیگری چون کولر یا ضبط صوت روشن باشد) و یا حتی کاهش مسافت قابل پیمایش پس از هربار پر کردن باک. هرچند که در هر صورت، تولید هیدروکربن افزایش می یابد و تاثیرات منفی خود را بر تست آلایندگی خودرو و یا معاینه فنی می گذارد.
اساسا احتراق ناقص به سه دلیل رخ می‌دهد: معیوب بودن شمع، عدم فشرده سازی ترکیب سوخت و هوا و یا تغییر نسبت ترکیب آنها. اتصال نامناسب شمع‌ها، سیم‌کشی نادرست و سیم‌های لخت در کنار دینام معیوب، سبب پر شدن مجد سیلندر بدون سوختن ترکیب سوخت و هوای قبلی می‌شود که به نوبه خود، احتراق ناقص را به دنبال دارد. واشر سر سیلندر ورم کرده و یا خروج دودی غلیظ از اگزوز، می‌تواند علایم بروز این مشکل باشد.
مقدار کم ترکیب سوخت و هوا نیز به معنای وجود آثار چربی بر روی انژکتور، نشتی هوا، پمپاژ ضعیف سوخت و فیلتر مسدود شده است. هرچند که در موارد نادری ممکن است که این علایم به سبب ورود بیشتر ترکیب سوخت و هوا نیز ظاهر شوند.
2. عدم توانایی کافی در مواجهه با شیب‌ها
آیا خودروی شما در پیچ‌ها تحت فشار قرار می‌گیرد و یا اینکه بالکل از حرکت وا می‌ماند؟ معمولا چنین چیزی از انسداد فیلتر سوخت نشات می‌گیرد؛ چراکه این فیلتر، مانع از ورود سایر ناخالصی‌های موجود در بنزین به موتور می‌شود که کثیف شدن خودش را به دنبال دارد. همین کثیف شدن فیلتر نیز به نوبه خود، سبب وارد آمدن فشار بیشتری به پمپ برای رد کردن سوخت از آن می‌شود. این مشکل در عبور از شیب‌ها دوچندان شده و مانع رسیدن سوخت کافی به موتور می‌شود که کاهش توان آن را در پی دارد. درنتیجه به هنگام مواجهه با چنین مشکلی، فشار سوخت خود را آزمایش کنید و یا از سیستم‌های عیب یاب (دیاگ) کمک بگیرید.
لازم به ذکر است که تعویض آنی فیلتر بعد از مواجهه با چنین مشکلی توصیه نمی‌شودو بهتر است که بررسی دقیقتری به عمل آید تا از مشکل اصلی پرده برداشته شود؛ چراکه ممکن است منشا این مشکل، وجود ناخالصی در بنزین و یا مثلا زنگ زدن باک خودرو باشد.
1. روشن شدن چراغ‌های هشدار دهنده
بسیاری از مشکلاتی که در بخش‌های پیشین این مقاله ذکر کردیم، می‌تواند باعث روشن شدن چراغ هشدار نشان دهنده‌ی عملکرد نامناسب بشود. بسیاری از مشکلاتی که سبب روشن شدن این چراغ می‌شوند، اتلاف انرژی را در پی دارند. مشکلاتی چون اختلال در مبدل کاتالیست، سنسور مکش هوا، سنسور اکسیژن و یا شمع‌ها، من جمله‌ی این موارد هستند.
علاوه بر مشکلاتی که در بالا قید شدند، مسائلی چون اختلال در تهویه‌ی محفظه میل لنگ نیز می توانند سبب روشن شدن چراغ نشانگر هشدار عملکرد نامناسب شوند. تهویه‌ی محفظه میل لنگ یا به اختصار PCV، بخشی از سیستم تولید قدرت خودروی شماست. بنابرین زمانی که دریچه‌ی آن باز باشد، مقدار بسیار زیادی هوا وارد موتور شما می‌شود و درنتیجه با افزایش آلایندگی داخل سیلندر، موتور خفه می کند و خاموش می‌شود. اما خوشبختانه تعویض یا تمیز کردن این دریچه بسیار آسان است و امکان انجام آن با کمترین تجهیزات ممکن هم وجود دارد.
اگر خودروی شما زا سال 1996 به بعد تولید شده باشد، دفترچه‌ی راهنمایی را به همراه خواهد داشت که مفهوم یکایک این چراغ‌ها را قید کرده است. البته گاهی این دفترچه وجود ندارد ولی می‌توانید آن را به قیمتی ناچیزی تهیه کنید که شدیدا هم توصیه می‌شود؛ چراکه اطلاع یافتن در مورد شرایط خودرو، دفعات مراجعه‌ی شما به تعمیرگاه را کاهش می‌دهد و یا دستکم اطلاعاتی کافی در مورد نوع مشکل را در اختیار شما و یا تعمیرکار می گذارد.
در پایان نیز اضافه می‌کنم که در صورت وجود اتلاف انرژی علیرغم دیده نشدن هیچ یک از حالات مذکور، مبدل کاتالیست خود را چک کنید. هرچند که بسیاری از آنها به گونه‌ای ساخته شده اند که تا پایان عمر هر خودرویی تاب بیاورند، ولی باز هم معیوب شدنشان محال نیست و ممکن است که با جلوگیری از خروج هوای درون موتور و رسیدن آن به اگزوز، باعث خفگی یا خاموشی ناگهانی آن شوند.
