خودروهای خاطره‌انگیز بازار ایران: رنو 5

یکی از اشیاء نوستالژیک که می‌تواند برای بسیاری خاطره‌های زیادی را زنده کند خودرو است. این وسیلهٔ نقلیه چهارچرخ در غم‌ها و شادی‌های گذشته همراه بسیاری از خانواده‌ها بوده و زنده کردن یاد آن می‌تواند خوشایند باشد. ازاین‌رو، قصد داریم ازاین‌پس در چرخان طی سری مطالبی تحت عنوان خودروهای خاطره‌انگیز بازار ایران، به بررسی پیشینه و ویژگی‌هایی خودروهایی به پردازیم که زمانی در کشورمان حضور داشتند و خیلی‌ها با آن‌ها خاطره دارند.

در اولین قسمت این سری مطالب، سراغ یک هاچ‌بک دوست‌داشتنی بنام رنو 5 رفته‌ایم.

رنو 5

رنو 5 هاچ‌بک کوچک دیفرانسیل جلویی بود که اولین بار در اوایل سال 1972 رونمایی شد. «میشل بوئه» این خودرو را در اوقات فراغت و خارج از وظایف کاری خود طراحی کرده بود اما زمانی که مقامات رنو از این طراحی مطلع شدند، آن‌قدر تحت تأثیر قرار گرفتند که بلافاصله جواز آغاز برنامه توسعه آن را صادر کردند. بوئه اما در پایان سال 1972 تنها چند ماه پس از عرضه خودرویی که طراحی کرده بود براثر سرطان درگذشت.

رنو 5 ترکیب پیشرانه طولی و دیفرانسیل جلو را از رنو 4 قرض گرفته بود. این خودرو همچنین از همان پیشرانه‌های OHV رنو 4 استفاده می‌کرد. رنو 5 یکی از اولین خودروهای ساب‌کامپکت مدرن با طراحی هاچ‌بک بود که اولین بار در سال 1965 توسط خود رنو با مدل 16 ارائه شد. البته نسخه سدان این خودرو هم توسط شعبه اسپانیایی رنو با نام رنو 7 تولید و در برخی بازارها عرضه شد. رنو 5 در رقابت خودروی سال 1973 اروپا با اختلافی جزئی نسبت به آئودی 80 در جایگاه دوم قرار گرفت.

در اواسط سال 1984 رنو نسل دوم این خودرو را معرفی کرد. این نسل پلت‌فرم و بدنه کاملاً جدیدی داشت و پیشرانه‌های آن به‌صورت عرضی نصب می‌شدند. این خودرو که توسط مارچلو گاندینی طراحی شد، هرچند مدرن‌تر شده بود اما همچنان به همان ظاهر زیبای رنو 5 وفادار مانده بود. نسل دوم رنو 5 تا سال 1996 به تولید رسید و نهایتاً با مدل جدید کلیو جایگزین شد اما در کشورمان داستان آن تا سال‌ها بعد ادامه پیدا کرد. رنو 5 از سال 1972 تا 1986 به پرفروش‌ترین خودروی فرانسه تبدیل شد و طی 14 سال بیش از 5.5 دستگاه فروخت. رنو اما اخیراً تصمیم به احیای این هاچ‌بک دوست‌داشتنی گرفته و قرار است رنو 5 جدیدی را در قالب مدلی الکتریکی روی خط تولید ببرد.

رنو 5 در ایران

سایپا که در دهه 50 مونتاژ سیتروئن دایان را با نام ژیان در کشورمان آغاز کرده بود، در سال 1952 نیز مونتاژ رنو پنج را در دو مدل سه‌در و پنج‌در با پیشرانه چهار سیلندر 950 سی‌سی شروع کرد. این خودرو در ایران هم محبوب شد و فروش بالایی را تجربه کرد اما درحالی‌که رنو نسل دوم 5 را در سال 1364 معرفی کرده بود، سایپا بجای مونتاژ این مدل جدید، در سال 1364 صرفاً به تغییر داشبورد و سپر جلوی همان رنو 5 قدیمی اکتفا کرد. این داشبورد جدید در سال 1980 توسط رنو برای نسل اول 5 ارائه شده بود. البته در این رنو 5 جدید مونتاژ سایپا، پیشرانه 1.1 لیتری قوی‌تر جایگزین نمونه 950 سی‌سی قبلی شد که 48 اسب بخار قدرت داشت.

در اواخر دهه 60 شمسی با قراردادی بین سایپا و رنو، قرار بر تولید نسخه‌ای از رنو 5 در ایران برای صادرات به کشورهای همسایه مثل ترکیه و همین‌طور اروپای شرقی مثل بلغارستان شد. این نسخه که به رنو 5 صادراتی معروف شد، از تجهیزات بیشتری مثل سانروف، برف‌پاک‌کن عقب و رینگ‌های ایتالیایی برخوردار بود و از لحاظ کیفی تا حدی بهتر از نمونه‌های داخلی بود. بااین‌حال، به دلیل عدم رضایت رنو از کیفیت نهایی این خودروها، پروژه صادرات به‌طور کامل محقق نشد و اکثر این رنوهای صادراتی در کشورمان عرضه شدند. با آمدن کیا پراید به کشورمان در اوایل دهه 70، سایپا در سال 1372 سرانجام به تولید رنو پنج پایان داد.

رنو سپند

در سال 1372 سایپا در حالی به تولید رنو 5 پایان داد که این خودرو به لطف قیمت و مشخصات فنی مناسب همچنان در بازار جایگاه خود را داشت. همچنین پس از مدتی نیاز به یک خودروی ارزان‌قیمت در کشور آشکار شد و به همین دلیل، در سال 1376 پارس‌خودرو که به‌تازگی به تملک سایپا درآمده بود، خط تولید رنو پنج را از سایپا گرفته و فرایند ایزانیزه کردن این هاچ‌بک فرانسوی را آغاز کرد. بدین ترتیب، رنو پنج کاملاً ایرانی با نام سپند در سال 1377 به بازار آمد. سپند اما از مشکلات کیفی متعدد و ضعف در مونتاژ رنج می‌برد و قدرت پیشرانه آن‌هم کمتر شده و از 47 اسب بخار به 37 اسب بخار رسیده بود. به همین دلیل این خودرو نتوانست در بازار موفق عمل کند.

سپند در ابتدا در ظاهر هیچ تفاوتی با رنو پنج فرانسوی تولید سایپا نداشت اما حدود یک سال بعد پارس‌خودرو سپند II را عرضه کرد که با جلوپنجره، سپرها و چراغ‌های عقب جدید سعی شده بود چهره آن به نسل دوم رنو 5 شبیه شود. در همان سال سپند جوانان هم با سپرهای همرنگ بدنه و رینگ اسپرت ارائه شد ولی عرضه این نسخه‌ها هم به سپند کمکی نکرد و این رنو پنج ایرانیزه در بازار کشورمان شکست خورد.

رنو پی کی

پارس‌خودرو که هزینه زیادی برای خط تولید سپند کرده بود و نمی‌خواست از خیر آن بگذرد، برای آنکه بتواند نظر خریداران را جلب کند، راه چاره را استفاده از قطعات فنی پراید در سپند یافت که نتیجه آن تولد مدل پی‌کی بود. پی‌کی در ابتدا به نسخه تضعیف‌شده موتور پراید با حجم 1100 سی‌سی و 55 اسب بخار قدرت مجهز و به بازار عرضه شد اما به دلیل مشکلاتی مثل آلایندگی زیاد این موتور، پس از مدتی همان پیشرانه 1300 سی‌سی پراید در سینه پی‌کی قرار گرفت. البته ازآنجایی‌که فاصله عرضی محورهای پراید از رنو پنج بیشتر بود و ایجاد تغییرات در قطعات فنی چرخ‌ها، اکسل‌ها و پلوس‌ها هزینه زیادی داشت، پارس‌خودرو با استفاده از بچه گلگیرهای پلاستیکی، بیرون‌زدگی چرخ‌ها را پوشش داده و با کمترین هزینه این مشکل را حل کرد.

پی‌کی به لطف ظاهر بهتر نسبت به سپند و از آن مهم‌تر پیشرانه قوی‌تر پراید که حتی شتاب و کششی بهتر از رنو پنج فرانسوی را فراهم کرده بود، در بازار تا حدودی موفق‌تر از سپند عمل کرد و در مدل‌های 1383 به بعد به کولر هم مجهز شد. آخرین تلاش پارس‌خودرو برای زنده نگه‌داشتن رنو 5 نیز عرضه نیو پی‌کی در سال 1385 با تغییراتی در چراغ‌های عقب و بچه گلگیرهای یکپارچه بود که ظاهر مدرن‌تر و بهتری به آن بخشیده بود. بااین‌حال، نیو پی‌کی به علت عدم توانایی پاس کردن استانداردها، چندان دوام نیاورد و در سال 1386 پس از ساخت 8,787 دستگاه از خط تولید کنار رفت تا پرونده رنو 5 برای همیشه در ایران بسته شود.