ساب گریپن E؛ گرگی در لباس میش!

برای علاقه مندان به خودرو، ساب برند غریبی نیست؛ چرا که این برند سوئدی در مقطع فعالیتش، محصولات به نام و قابل قبولی را در سوئد و البته بازار جهانی عرضه کرد. اگر چه این گروه مدتی است که در زمینه تولید خودرو فعال نیست، اما در عوض در زمینه تولید جنگ افزارهای نظامی، فعالیت های خوبی دارد. در این گزارش، به یکی از محصولات این گروه سوئدی پرداخته ایم.

ساب گریپن E، جنگنده ای کوچک و همه کاره که سوئدی ها توجه ویژه ای به مقرون به صرفه بودن آن دارند. البته این مقرون به صرفه بودن به معنای کاهش سطح عملکرد این جنگنده سوئدی نسبت به سایر جنگنده های اروپایی و آمریکایی نیست. بلکه ساب ادعا دارد که آخرین نسخه گریپن E شامل ویژگی هایی است که می تواند برای توسعه سایر جنگنده ها نیز الهام بخش باشد.

جدیدترین نسخه ی این جنگنده سوئدی ممکن است از لحاظ ظاهری شبیه به نسل های قبلی باشد؛ اما وضعیت در باطن متفاوت است. به طوری که ساب در نظر داشت تا نام جدیدی را برای آن انتخاب کند. باید درنظر داشت که گریپن E بر پایه جنگنده های گریپن A تک سرنشینه و گریپن B ساخته شده است.

نوآوری ساب گریپن E

نمونه اولیه گریپن E، 15 ژوئن 2017 اولین پرواز خود را در تأسیسات لینشوپینگ ساب انجام داد. گریپن E حدود 50 فوت از گریپن C بزرگتر و دارای بدنه تقویت شده ای است که تقریبا 30 درصد سوخت بیشتری را نسبت به نسخه های پیشین در خود جای می دهد.

همچنین این هواپیما دارای ورودی های بزرگتر هوا، موتور قدرتمندتر جنرال الکتریک F414-GE-39E و در مجموع ده نقطه هاردپوینت است. برای گریپن E، 30 درصد سوخت بیشتر به معنای افزایش برد است که از لحاظ عملیاتی، به ارزش استراتژیک آن می افزاید.

در بحث حمل سلاح نیز این جنگنده می تواند هفت موشک هوا به هوای MBDA Meteor فراتر از برد بصری را حمل کند. در مورد سیستم های راداری و هشداری، می توان گفت که گریپن E دارای رادار لئوناردو ES-05 Raven Active Electronically Scanned Array (AESA) ، سنسور جستجو و ردیابی فروسرخ Leonardo Skyward G  (IRST) است.

سامانه جدید جنگ الکترونیکی (EWS) نیز یکی از ویژگی‌هایی است که ساب به آن افتخار می‌کند و سیستم هشدار موشکی 360 درجه نیز از دیگر سامانه های به کار رفته در این هواپیما است. در حالت عادی، ساب گریپن E یک جنگنده تک سرنشینه است اما به درخواست کشورهای مختلف، ساب نسخه های دو سرنشینه این جنگنده را نیز توسعه داده است.

اویونیک پیشرفته به سبک سوئدی ها

ساب ادعا می‌کند که طراحی سیستم اویونیک گریپن E چیزی جز انقلاب نیست و این سیستم، به گونه ای توانمند است تا با سخت افزارها و نرم افزارهای جدید، همگام شود.

ساب سرمایه گذاری های زیادی در توسعه و ساخت سیستم اویونیک گریپن E انجام داده و ثمره این فعالیت ها، امکان توسعه و طراحی نرم افزارهای شخصی خود را بدون محدودیت سخت افزاری می دهد. ساب به طور گسترده روی سیستم‌های اویونیک و عملیاتی کار می‌کند تا آن ها در میدان نبرد قابل انطباق باشند و اپراتور نیز بتواند تا در میدان نبرد، علاوه بر استفاده از جنگ افزار، طرز کار با آن را به طور حرفه ای تر فرا گرفته و سپس با افزودن نرم ‌افزارهای جدید یا تطبیق دادن برنامه ‌های نرم‌ افزاری موجود، برای ایجاد مزیت و کارایی بیشتر جنگ افزار را سازگار کند.

اصطلاحا این نوعی عملکرد سریع در توسعه و به روز رسانی اویونیک است که برای سازندگان آمریکایی اجباری شده، زیرا ارتش به دنبال آن است که ناوگان های کوچکتر از هواپیماهای جنگنده – که مجهز به سیستم اویونیک باشند – را با سرعت بسیار بیشتری در اختیار بگیرد.

گریپن E در کنار سیستم های اویونیک چشمگیر خود، به سنسورهای بسیار پیشرفته ای نیز مجهز است. گریپن E اولین جنگنده ای است که از رادار AESA نصب شده روی یک گوی چرخان یا swashplate  بهره می برد. این گوی چرخان معمولا در جلوی بدنه جنگنده نصب شده و با چرخش به چپ و راست، رادار AESA را قادر می سازد تا با اسکن محیط، میدان دید خلبان را افزایش دهد. علاوه بر مزیت افزایش میدان دید، این رادار در درگیری های فراتر از برد بصری ((BVR و یا در مقابل سیستم های دفاعی زمینی ((GBAD که نباید هواپیما از حدی بیشتر وارد مناطق خاص شود نیز بسیار موثر عمل می کند.

موشک Meteor و رادار  AESAدو ترکیب قدرتمند که در گریپن E به کار رفته است. از نظر تئوری، خلبان می تواند موشک هایی را به سمت جنگنده های دشمن در فواصل دور شلیک کند و سپس در شکاف داپلر رادار پنهان شود! عملکرد فوق العاده چنین ترکیبی، باعث شده تا روس ها نیز از آن در سوخو 57 نیز استفاده کنند.

طراحی و ساخت هواپیماهایی با قابلیت رادار گریزی، مانند F-35، هزینه بسیار بالا و نگهداری از آن ها نیز حالت آماده به جنگ نیاز به نگهداری های زیادی دارد. گریپن E به گونه ای طراحی شده تا به سرعت در پایگاه های کوچک و کم تجهیزات مستقر شده و توسط یک تیم کوچک نیز نگهداری شود. علاوه بر این، ساب تمرکز ویژه ای روی کاهش زمان سوخت گیری و مسلح شدن این جنگنده داشته؛ به طوری که فقط ده دقیقه لازم است تا گریپن E به میدان نبرد بازگردد.

ترکیب کابین خلبان و سنسور پیشرفته

گریپن E دارای یکی از هوشمندترین کاکپیت ها در بین جنگنده های هم رده است. در این کاکپیت، سه نمایشگر پیش روی خلبان قرار گرفته و او می تواند از طریق آن ها، به تمامی سیستم های هواپیما نظارت کند. ساب زمان زیادی را صرف کرده است تا مجموعه ‌ای از داده‌ سنسورها را به روشی غیر پیچیده و شهودی به خلبان ارائه کند. برای افزایش آگاهی خلبان از وضعیت میدان نبرد نیز یک نقشه کامل به صورت آنلاین موقعیت مکانی هواپیما، مسیرهای ماموریت و سایر جزئیات را به طور لحظه ای نمایش می دهد.

تکامل یافته مانند اف18 آمریکایی

همانطور که قبلا اشاره شد، اگر چه از لحاظ ظاهری گریپن E تفاوتی با نسخه های پیشین ندارد اما در عوض باطن آن کاملا تغییر کرده و با جنگنده ای کاملا متفاوت طرفیم. با توجه به اینکه نحوه تکامل گریپن E شبیه به نحوه تکامل اف18 هورنت به اف18 سوپر هورنت است، پس لیاقت این را دارد که آن را سوپر گریپن خطاب کنیم. ساب تلاش خود را بر تولید جنگنده ای متمرکز کرده که مقرون به صرفه باشد، بدون اینکه کیفیت و کارایی آن کمتر از نسل های قبلی باشد.

علاوه بر قیمت مقرون به صرفه، ویژگی هایی نظیر کارایی بالا در پایگاه های کوچ و بدون تجهیزات لجستیکی خاص، امکان نگهداری توسط تیم های کوچک از جذابیت های گریپن E به شمار می روند. اگر چه این جنگنده سوئدی در زمان عرض اندام هواپیماهای رادار گریز در آسمان ها متولد شد و در برخی جهات، به ظاهر ضعیف به نظر برسد. اما ساب با ارائه قابلیت های پیشرفته و کاربردی در گریپن E، این جنگنده را به گرگی در لباس میش تبدیل کرده است.