در رابطه با خودروها یکی از مواردی که باید جدی گرفته شود بحث معاینه فنی است. به همین دلیل، پلیس هم در این رابطه کاملاً سختگیر بوده و خودروهای بدون معاینه فنی به‌صورت روزانه جریمه می‌کند. هرچند در معاینه فنی همه قسمت‌های خودرو مثل مشکلات ظاهری، بالانس بودن چرخ‌ها و فنرها، ترمزها و سیستم تعلیق بررسی می‌شود اما یکی از مهم‌ترین بخش‌ها در معاینه فنی سنجش میزان آلایندگی خروجی خودرو و رنگ دود خروجی از اگزوز است که از معیارهای مشخصی نباید بیشتر و باشد و در غیر این صورت خودرو مردود می‌شود. این کار از یک سو باعث کاهش مصرف سوخت می‌شود و از سوی دیگر از آلودگی هوا کم می‌کند. قصد داریم در این مقاله علت بالا بودن HC در معاینه فنی بررسی کنیم.
مقالات مرتبط
آلاینده‌هایی که در معاینه فنی بررسی می‌شوند
در معاینه فنی خودروها مهم‌ترین آلاینده‌هایی که بررسی می‌شوند CO یا مونوکسید کربن و HC یا هیدروکربن هستند که بالا بودن میزان تولید هرکدام از آن‌ها آسیب‌های زیادی را به دنبال دارد. البته حد مجاز تولید این گازها بسته به انژکتوری یا کاربراتوری بودن خودرو متفاوت خواهد بود.
CO
مونوکسید کربن یا CO از احتراق بنزین تولید می‌شود و برخلاف دی‌اکسید کربن یا CO2 گازی بسیار سمی است.
میزان مجاز CO برای خودروهای انژکتوری کمتر از 0.7 و برای خودروهای کاربراتوری کمتر از 4 است.
بالا بودن تولید این گاز به معنای احتراق ناقص و ایراد در سیستم احتراق و پاشش سوخت مثل شمع‌ها و انژکتورها است درحالی‌که خراب شدن کاتالیزور هم می‌تواند تولید CO را افزایش دهد. یکی از نشانه‌های ظاهری این مشکل نیز خروج دود سیاه از اگزوز در دورها بالا خواهد بود.
بالا بودن میزان CO علاوه بر لطمه‌ای جدی که به محیط‌زیست و سلامت انسان وارد می‌کند، ضرر دیگری هم دارد که اتلاف انرژی است. این یعنی هرچقدر میزان CO بیشتر باشد، هدر رفت انرژی احتراق بیشتر است؛ بنابراین، وقتی این گاز سمی به CO2 یا دی‌اکسید کربن تبدیل شود انرژی بیشتری در موتور حفظ و استفاده خواهد شد.
HC
هیدروکربن یا HC درواقع بنزین نسوخته است که از اگزوز خارج می‌شود و به آن اصطلاحاً خام‌سوزی گفته می‌شود.
اگر زمان‌بندی احتراق موتور درست و بدون مشکل باشد، نباید شاهد خام‌سوزی باشیم و باید کل بنزین سوخته شده و مورداستفاده قرار گیرد زیرا خام‌سوزی باعث هدر رفت بنزین می‌شود.
البته وجود مقداری هیدروکربن در خروجی اگزوز مانعی ندارد چون به دلایل مختلفی مثل مخلوط نشدن درست سوخت و هوا ممکن است صد درصد هیدروکربن در موتور سوخته نشود اما این میزان در خودروهای انژکتوری باید زیر 250 و در خودروهای کاربراتوری زیر 400 باشد و بالاتر از آن قابل‌قبول نخواهد بود.
علت بالا بودن HC در معاینه فنی
همان‌طور که اشاره شد، دلیل تولید هیدروکربن یا HC خام‌سوزی یا احتراق ناقص است و بنابراین اگر مشکلی در احتراق موتور وجود داشته باشد و تمام بنزینی که وارد سیلندرها می‌شود به‌طور کامل نسوزد، میزان HC که از اگزوز خارج می‌شود افزایش پیدا خواهد کرد و در این صورت، خودرو در معاینه فنی مردود خواهد شد. در ادامه دلایل اصلی این مشکل را بررسی می‌کنیم.
ایراد شمع و وایر
مهم‌ترین دلیل احتراق ناقص و خام‌سوزی موتور خودرو یا همان علت بالا بودن HC در معاینه فنی از وجود مشکلی در شمع با وایرها است زیرا شمع وظیفه جرقه‌زنی و محترق کردن مخلوط سوخت و هوا را بر عهده دارد و اگر به خاطر مشکلی در خود شمع‌ها و یا وایرها نتواند به‌درستی این کار را انجام دهد، احتراق به‌خوبی صورت نگرفته و میزان HC خروجی اگزوز افزایش خواهد یافت.
یکی از مشکلات رایج در این مورد، تجمع کربن روی شمع‌ها است. در این صورت، کربن به‌عنوان یک عایق در مسیر الکتریسیته عمل می‌کند و باعث کاهش انرژی جرقه شمع می‌شود و درنتیجه، مخلوط سوخت هوا به‌خوبی محترق نخواهد شد. همچنین اگر کوئل یا وایرها هم مشکل داشته باشند و نتوانند برق کافی را به شمع‌ها برسانند، بازهم شاهد احتراق ناقص خواهیم بود.
زمان نامناسب جرقه‌زنی شمع‌ها
پیشرانه خودروها به‌گونه‌ای تنظیم می‌شود که شمع‌ها در مناسب‌ترین زمان جرقه زده و مخلوط سوخت و هوا را محترق کنند. این زمان‌بندی به‌صورت الکترونیکی توسط ECU کنترل می‌شود اما ممکن است زمان‌بندی جرقه‌زنی شمع‌ها به هر دلیلی به هم بریزد که در این صورت میزان HC در خودرو افزایش پیدا خواهد کرد.
رقیق شدن مخلوط سوخت و هوا
در موتور خودرو سوخت و هوا با نسبت مشخصی باهم ترکیب می‌شوند تا عملکرد بهینه‌ای داشته باشند اما گاهی ممکن است به دلایل مختلف، هوای زیادی وارد موتور شود و یا از سوی دیگر، سوخت کافی تزریق نشود. در این صورت، مخلوط سوخت و هوا رقیق شده و یکی دیگر از دلایل بالا بودن HC در معاینه فنی به این دلیل است.
به‌عنوان‌مثال، به دلیل خرابی واشر سرسیلندر ممکن است هوای زیادی وارد موتور شود درحالی‌که گرفتگی و کثیفی انژکتورها هم می‌تواند میزان سوخت تزریقی را کاهش دهد.
علت بالا بودن HC در معاینه فنی = خرابی کاتالیزور
کاتالیست یا کاتالیزور قطعه‌ای است که در سر راه خروجی اگزوز خودرو قرار می‌گیرد و طی یک سری واکنش‌های شیمیایی، گازهای سمی موجود در دود را به گازهای بی‌خطر تبدیل می‌کند.
وظیفه اصلی کاتالیست جلوگیری از خروج CO و HC است. این قطعه که در ایران در همه خودروهای دارای استاندارد آلایندگی یورو 2 نصب شده، مونوکسید کربن (CO) را به دی‌اکسید کربن (CO2) و هیدروکربن (HC) را به بخار آب تبدیل می‌کند. حال اگر این قطعه خراب شده باشد، نمی‌تواند وظیفه خود را انجام دهد و میزان HC خروجی اگزوز افزایش پیدا خواهد کرد.
راه‌های کاهش HC اگزوز
با توجه به دلایل افزایش هیدروکربن در گازهای خروجی اگزوز که به آن‌ها اشاره کردیم، درصورتی‌که هنگام معاینه فنی این گاز بالاتر از حد مجاز نشان داده شود باید ابتدا سراغ شمع‌ها و وایرها رفت و در صورت نیاز اقدام به سرویس یا تعویض آن‌ها کرد. پس از این باید وضعیت پاشش سوخت انژکتورها بررسی شود تا از رسیدن سوخت کافی به پیشرانه اطمینان حاصل کنیم. پس از این اما اگر بازهم میزان HC بالا بود، باید به خرابی کاتالیزور شک کرد.
استفاده از مکمل پترو بریز
علاوه بر راه‌هایی که در بالا برای کاهش تولید HC ذکر شد، یک راه‌حل ساده‌تر و البته بسیار مؤثر هم برای این مشکل وجود دارد که آن استفاده از مکمل پترو بریز است.
این مکمل که تحت لیسانس آلمان بوده و از تکنولوژی نانو بهره میبرد، در کوتاه‌ترین زمان مشکل دریافت معاینه فنی را حل خواهد کرد. این محلول که اولین مکمل ویژه کاهش آلایندگی خودرو محسوب می‌شود، پس از ترکیب شدن با بنزین، گازهای خروجی CO و HC را به‌طور قطعی کاهش می‌دهد.
استفاده از این مکمل قبل از مراجعه به معاینه فنی خودرو کاهش چشمگیر گازهای مونوکسید کربن و هیدروکربن خروجی از اگزوز را به دنبال خواهد داشت.
شیوه عملکرد مکمل پترو بریز و شیوه استفاده
همان‌طور که در بالا گفتیم، هیدروکربن یا HC درنتیجه خام‌سوزی یا کامل نسوختن بنزین ایجاد می‌شود. مکمل پترو بریز با بهبود زمان‌بندی احتراق، تأثیر چشمگیری روی کاهش خام‌سوزی و درنتیجه تولید هیدروکربن دارد. هر یک قوطی مکمل پترو بریز برای یک باک بنزین 50 لیتری مناسب خواهد بود. پس از اضافه کردن محلول به باک بنزین، حدود 15 کیلومتر با خودرو رانندگی کنید تا محلول کاملاً به سیستم سوخت‌رسانی نفوذ کرده و وظیفه خود را انجام دهد. پس از این کار، می‌توانید بدون نگرانی در مورد آلایندگی بالای خودروی خود به مراکز معاینه فنی مراجعه کنید.
