بازار خودروی ایران همواره تحت تأثیر عوامل متعددی قرار داشته است که از جمله مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به نرخ ارز و سیاست‌های دولتی اشاره کرد. در این میان، تغییرات نرخ ارز به عنوان یک عامل تعیین‌کننده، با یک تأخیر زمانی اثرات خود را بر قیمت خودرو نمایان می‌سازد.
تأثیر تأخیری نرخ ارز بر قیمت خودرو
به گفته کارشناسان، قیمت خودرو به طور طبیعی با یک فاصله زمانی مشخص نسبت به نوسانات نرخ ارز واکنش نشان می‌دهد. این تأخیر به دلیل آن است که قیمت نهایی خودرو متأثر از هزینه مواد اولیه‌ای است که خودروسازان و قطعه‌سازان به قیمت روز از بازار تهیه می‌کنند. از آنجایی که این صنایع مواد اولیه خود را بر اساس قیمت ارز آزاد خریداری می‌کنند، تغییرات نرخ ارز در نهایت منجر به تغییر قیمت تمام شده تولیدات آن‌ها خواهد شد. با این حال، این تغییرات بلافاصله در قیمت نهایی خودروها منعکس نمی‌شود و نیازمند گذر زمان است تا اثرات خود را نشان دهد.
رحیمی نژاد، کارشناس حوزه صنعت و بازار خودرو، در این زمینه معتقد است که در سال جدید، به ویژه با توجه به افزایش نرخ ارز در ماه‌های اخیر که هنوز تأثیر چندانی بر قیمت خودروها نداشته است، احتمال افزایش قیمت‌ها وجود دارد. وی یادآور شد که در سال گذشته، به دلیل ادامه سیاست قیمت‌گذاری دستوری در صنعت خودرو، خودروسازان به جز در مقاطع معدود افزایش قیمت، قیمت‌های درب کارخانه را ثابت نگه داشتند. این ثبات نسبی قیمت در کارخانه سبب شد تا تغییرات قیمت در بازار خودرو به صورت مقطعی کمتر از نوسانات نرخ ارز باشد.
پایان قیمت‌گذاری دستوری و احتمال جهش قیمت‌ها در سال 1404
با اشاره به اینکه سال 1403 سال چندان مطلوبی برای صنعت و بازار خودرو نبوده است، رحیمی نژاد پیش‌بینی می‌کند که در سال آینده با توجه به تغییرات صورت گرفته در ساختار مدیریتی خودروسازان، به ویژه واگذاری اختیارات ایران‌خودرو به شرکت کروز، احتمالاً شاهد افزایش قابل توجه قیمت‌ها خواهیم بود.
واگذاری ایران‌خودرو به کروز و پیامدهای آن بر قیمت و ساخت داخل
این کارشناس معتقد است که با مدیریت جدید شرکت کروز بر ایران‌خودرو، این شرکت با چالش‌های جدیدی روبه‌رو شده و محصولاتش گران‌تر خواهند شد. علاوه بر این، وی پیش‌بینی می‌کند که با مدیریت کروز، عمق ساخت داخل در ایران‌خودرو کاهش یافته و روند مونتاژکاری افزایش یابد که این تغییرات به نفع مصرف‌کنندگان نخواهد بود.
کاهش اثر تحریم‌ها و افزایش وابستگی به چین
رحیمی نژاد در بخش دیگری از سخنان خود به تأثیر تحریم‌ها بر بازار خودرو اشاره کرد و گفت که در حال حاضر، تحریم‌ها تأثیر کمتری بر این بازار دارند؛ زیرا صنعت خودروی کشور وابستگی بیشتری به همکاری با چین پیدا کرده است. در گذشته، همکاری با شرکت‌های فرانسوی تحت تأثیر مستقیم تحریم‌ها قرار می‌گرفت، اما اکنون که بیش از 70 تا 80 درصد صنعت خودرو به چین وابسته است، تحریم‌های آمریکا تأثیر چندانی بر حجم تولید و بازار نخواهند داشت.
با این حال، وی تأکید کرد که تنها تأثیر تحریم‌ها بر نوع مذاکرات و شرایط همکاری با چین خواهد بود. از آنجایی که چین در حال حاضر به عنوان شریک انحصاری در صنعت خودروی ایران عمل می‌کند، شرکت‌های چینی از این موقعیت برای گرانفروشی محصولات خود استفاده خواهند کرد. بنابراین، تحریم‌ها ممکن است بر تیراژ تولید تأثیر چندانی نداشته باشند، اما قیمت‌ها به دلیل افزایش انحصار چین در بازار خودرو افزایش خواهند یافت.
همچنین، واردات خودروهای خارجی نیز عمدتاً از چین صورت می‌گیرد و حتی خودروهای وارداتی با برندهای ژاپنی نیز اغلب ساخت چین هستند. بر این اساس، مذاکره با آمریکا یا رفع تحریم‌ها به نظر نمی‌رسد تأثیر چشمگیری بر وضعیت کلی صنعت خودرو داشته باشد. رحیمی نژاد تصریح کرد که صنعت خودروی کشور به طور کامل به سمت وابستگی به چین پیش رفته است و مذاکرات اقتصادی و تحریم‌ها بیشتر بر شرایط قیمت‌گذاری تأثیر می‌گذارند تا روند تولید.
توصیه به مصرف‌کنندگان: زمان مناسب برای خرید خودرو و ملاحظات سرمایه‌گذاری
با توجه به شرایط موجود و پیش‌بینی‌های مطرح شده، رحیمی نژاد به افرادی که نیاز واقعی به خودرو دارند توصیه می‌کند در اولین فرصت نسبت به خرید اقدام کنند. وی معتقد است که با گذر زمان و به دلیل افزایش نرخ ارز در ماه‌های گذشته و همچنین تغییرات مدیریتی در ایران‌خودرو، قیمت خودرو به طور قابل توجهی افزایش خواهد یافت.
در مقابل، وی خرید خودرو را به عنوان یک کالای مصرفی برای اهداف سرمایه‌گذاری توصیه نمی‌کند؛ زیرا به اعتقاد او، عدم قطعیت‌های زیادی در بازار وجود دارد و ممکن است تمامی پیش‌بینی‌ها به طور کامل محقق نشوند. با این حال، برای کسانی که نیاز ضروری به خودرو دارند، تعجیل در خرید می‌تواند از افزایش قیمت‌های آتی جلوگیری کند.
