همه میدانیم که خودروسازان ایرانی پیشرفت بسیار کُندی دارند و سال‌های سال اقدام به تولید محصولات قدیمی و از رده خارج می‌کنند. این شرکت‌ها یعنی سایپا و ایران‌خودرو تا مجبور نباشند دست از سر محصولات قدیمی برنمی‌دارند و حتی پس از کنار گذاشتن مدل‌های قدیمی نیز تا سال‌ها بعد از پلت‌فرم و دیگر قطعات فنی آن‌ها در محصولات دیگر استفاده می‌کنند؛ اما همین شرکت‌ها هم در تاریخ خود سعی در طراحی و تولید محصولات جدیدی داشته‌اند که خیلی از آن‌ها صرفاً در حد یک یا چند نمونه پیش‌تولید باقی ماندند و هیچ‌گاه روی خط تولید نرفتند.

حال در این مطلب قصد داریم به مهم‌ترین نمونه‌های این خودروهای ناکام نگاهی داشته باشیم که اگر تولید می‌شدند شاید می‌توانستند اتفاق مهمی را در صنعت خودروسازی ایران رقم بزنند.

پیکان فیس‌لیفت

پیکان سال‌ها و حتی دهه‌ها پرفروش‌ترین محصول ایران‌خودرو بود و پس از خاتمه تولید آن در اردیبهشت سال 1384، ایران‌خودرو قافیه را کاملاً به سایپا و پراید باخت. به همین دلیل، در اواخر سال 1385، ایران‌خودرو که تحت‌فشار مالی شدیدی بود و پروژه‌های برون‌مرزی اجباری را هم در دست اجرا داشت، تصمیم به احیای پیکان برای تولید و عرضه در آفریقای جنوبی گرفت. بدین منظور، پیکان فرتوت مورد فیس‌لیفت قرار گرفت و شاهکاری که در تصاویر می‌بینید خلق شد! اما بعداً مشخص شد که پیکان هرگز نمی‌تواند در آفریقا فروش مناسبی داشته باشد و به همین دلیل، پس از هدر دادن میلیون‌ها دلار سرمایه، این پروژه لغو شده و پیکان جدید در حد همین یک پروتوتایپ باقی ماند.

رانا هاچ‌بک

در دوران پیش از برجام و تحریم‌های سال 1391 که پژو همکاری خود را با ایران‌خودرو قطع کرد، این شرکت تصمیم به تولید نسخه هاچ‌بک رانا گرفت تا در سبد محصولات خود هاچ‌بکی با برند ملی داشته باشد. از این خودرو تنها یک تصویر موجود است که پروفیل جانبی یکسانی با پژو 206 و چراغ‌های عقب متفاوتی را نشان می‌دهد؛ اما پس اینکه تولید پژو 207 دوباره با تغییراتی توسط ایران‌خودرو آغاز شد، پروژه رانا هاچ‌بک کنار رفت.

رنو سپند کار

پس‌ازاینکه سایپا خط تولید رنو 5 را به پارس‌خودرو واگذار کرد، این شرکت در سال 1978 سپند را با کمترین تغییرات نسبت به رنو 5 به بازار عرضه کرد اما پارس‌خودرو نسخه‌های دیگری از این خودرو مثل سپند 2 و سپند جوانان را هم تدارک دیده بود. یکی از این نسخه‌ها نیز سپند کار بود که به‌عنوان یک نمونه باری در نظر گرفته شده بود و در نمایشگاه خودروی تهران رونمایی شد.

در این نسخه، فرم قسمت عقب خودرو تغییر کرده، پنجره‌ها، درها و صندلی‌های عقب حذف شده و فضای باری در عقب خودرو ایجاد شده بود. هرچند شاید سپند کار به‌عنوان یک خودروی باربر کوچک و ارزان‌قیمت می‌توانست در بازار موردتوجه قرار گیرد اما به دلیل مشکلات مالی پارس‌خودرو در آن زمان، این پروژه از چند نمونه پیش‌تولید فراتر نرفت.

جیپ چابک

پارس‌خودرو که از زمان تأسیس خود در سال 1335 تا دهه 80 همواره به مونتاژ محصولات جیپ می‌پرداخت، در اواخر دهه 70 تصمیم به بروز کردن جیپ صحرا گرفت. بدین منظور، پارس‌خودرو با کمک شرکت انگلیسی تکنوکرافت، جیپ جدید چابک را طراحی و در سال 1378 معرفی کرد. این خودرو که با الهام از جیپ رانگلر YJ طراحی شده بود، به لطف خطوط نرم گلگیرها و فرم جدید اتاق، نمای مدرن‌تری پیدا کرده بود.

علاوه بر این، در چابک از قطعات فنی نیسان پاترول مثل پیشرانه 2.4 لیتری Z24 هم استفاده شده بود که می‌توانست این جیپ جدید ایرانی را به محصولی قدرتمند تبدیل کند؛ اما بااین‌حال، به دلیل مشکلات مالی پارس‌خودرو در آن زمان و عدم بازاریابی مناسب، جیپ چابک هیچ‌گاه به تولید انبوه نرسد.

سیناد کوپه

شرکت کیش‌خودرو در سال 1379 اولین محصول خود با نام سیناد را با بدنه فایبرگلاس و قطعات فنی رنو روانه بازار کرد. این شرکت اما ساخت نسخه‌های دیگری از سیناد را هم در نظر داشت که یکی از آن‌ها سیناد کوپه بود. از این خودرو چندین دستگاه ساخته شده و در نمایشگاه‌های مختلف به نمایش درآمد.

سیناد کوپه حتی با پلاک موقت در خیابان‌های عمومی هم رؤیت شد اما مشکلات مالی و دیگر اتفاقاتی که در کیش‌خودرو رخ داد، به ورشکستگی این شرکت انجامید و هیچ‌کدام از محصولات جدید آن رنگ خط تولید را ندیدند. این خودرو قرار بود به همان پیشرانه سیناد معمولی که یک نمونه 1.6 لیتری متعلق به رنو مگان با حدود 100 اسب بخار قدرت بود مجهز شود با تجهیزاتی مثل سانروف، صندلی‌های چرمی و رینگ آلومینیومی به بازار عرضه گردد.

سمند پردیس

پس‌ازاینکه سمند به‌عنوان اولین محصول ملی ایران‌خودرو در سال 1380 متولد شد، این شرکت روی ساخت نسخه‌های دیگری از این سدان ملی کار می‌کرد تا سمند را به یک خانواده تبدیل کند. یکی از برجسته‌ترین مدل‌هایی که بر اساس سمند ساخته شد، مدل پردیس بود که در سال 1383 معرفی شد.

این خودرو با طراحی مدرن‌تر و تجهیزات بیشتری مثل کروز کنترل، نمایشگر LCD، سیستم پخش DVD، سیستم تعلیق جدید و ناوبری، قرار بود نسخه لوکس سمند باشد و از سال 1385 تولید شود. هرچند بحث تولید پردیس جدی به نظر می‌رسید اما هیچ‌گاه تحقق نیافت. بااین‌حال گفته می‌شود ویژگی‌های این خودرو الهام‌بخش مدل‌های سورن و دنا بوده است.

سمند زوبین

یکی دیگر از پروژه‌هایی که ایران‌خودرو در اوایل دهه 80 روی سمند اجرا کرد، مدل زوبین بود که می‌توان آن‌را برادر دوقلوی پردیس دانست؛ اما ایده ساخت زوبین ریشه در پیکان جوانان داشت و قصد داشت خریداران جوان را به سمت خود جذب کند. به همین دلیل، برای این خودرو پیشرانه توربوشارژ قدرتمند، هندلینگ بهتر و تجهیزات بیشتر در نظر گرفته شده بود اما طراحی چنین محصولی روی پلت‌فرم سالخورده پژو 405 دشوار بود و به همین دلیل، پروژه زوبین هم مثل پردیس کنار گذاشته شد.

سمند جوانان

چند سال پس از کنار رفتن پروژه زوبین، ایران‌خودرو بار دیگر به فکر ساخت نسخه‌ای از سمند برای جوان‌ها افتاد اما این بار این ایده روی همان سمند معمولی و با تغییراتی بسیار کمتر نسبت به زوبین اجرا شد. این خودرو که سمند جوانان نام گرفته و قصد داشت یاد پیکان جوانان را زنده کند، در سال 1387 در نمایشگاه خودروی مشهد رونمایی شد و قرار بود یک سال بعد به بازار عرضه شود.

تغییرات ظاهری سمند جوانان صرفاً به مواردی جزئی مثل سپرها و رکاب‌های اسپرت بلندتر محدود می‌شد اما در بخش فنی به سیستم تعلیق اسپرت با کمک‌فنرهای جدید و همین‌طور نسخه‌ای تقویت‌شده از پیشرانه 1.8 لیتری 16 سوپاپ L4 پژو پارس ELX مجهز شده بود که با تغییراتی قدرت آن به 130 اسب بخار افزایش یافته بود. صندلی‌های اسپرت، تودوزی تمام چرمی و سیستم صوتی حرفه‌ای هم ازجمله تغییرات داخلی سمند جوانان بودند.

سمند وانت

یکی دیگر از اعضای ناکام خانواده سمند، نسخه پیکاپ یا وانت است که قرار بود یک پیکاپ مدرن‌تر و راحت‌تر از پیکان وانت پیر باشد. برای ساخت این خودرو، ایران‌خودرو قسمت بار تندر وانت را به کابین سمند پیوند زده بود که علیرغم عجیب بودن، نتیجه کار در ظاهر هماهنگ و متناسب به نظر می‌رسید. بااین‌حال، بعداً وانت جدید آریسان به‌عنوان جایگزین پیکان وانت در نظر گرفته شد و پروژه سمند وانت پس از ساخت چند پروتوتایپ کنار رفت.

تندر 90 سایانا

پس از ورود رنو لوگان یا همان تندر 90 به بازار کشور، این خودرو به دلیل طراحی زمخت و عجیب از سوی خریداران داخلی موردانتقاد قرار گرفت. به همین دلیل، دو شرکت سایپا و ایران‌خودرو که به تولید تندر 90 می‌پرداختند، به‌صورت مجزا اقدام به فیس‌لیفت این خودرو کردند. پس از معرفی تندر فیس‌لیفت سایپا، ایران‌خودرو هم تندر جدید خود را با نام سایانا در اوایل سال 1388 معرفی کرد؛ اما برخلاف دیگر خودروهای این لیست، تندر سایانا نه به‌عنوان یک محصول جدید بلکه به‌عنوان یک محصول تیونینگ شده توسط بخش محصولات سفارشی ایران‌خودرو یعنی آپکو معرفی شد؛ اما حجم تغییرات این خودرو بیشتر از یک تیونینگ ساده بود به‌گونه‌ای که سپرها و جلوپنجره به‌طور کامل تغییر کرده و جا پلاک هم از روی سپر عقب به روی درب صندوق انتقال یافته بود.

در داخل خودرو نیز آپکو با استفاده از چرم قرمزرنگ، تزئینات کرومی و تریم فیبر کربنی، نمای جوان‌پسندی را ایجاد کرده بود. درمجموع، تندر سایانا محصول قابل‌توجهی بود و می‌شد آن‌را گامی روبه‌جلو برای خودروسازان داخلی دانست اما بنا به دلایل نامعلومی هیچ‌گاه راهی بازار نشد.