گیربکس یا جعبه دنده یکی از قسمت‌های اصلی خودرو است که وظیفه انتقال قدرت موتور به چرخ‌ها را بر عهده دارد و همچنین دور موتور توسط آن تنظیم می‌شود. گیربکس‌ها در خودرو به انواع مختلف تقسیم می‌گردند و تنوع آن ها به حدی زیاد شده که امروزه هر خودرو سازی از سیستم گیربکس و سیستم قوای محرکه بخصوصی استفاده می‌کند. نوع عملکرد گیربکس‌ها تقریبا یکسان بوده ولی نحوه عملکرد آن ها متنوع است. در ادامه سه گیربکس دستی،اتوماتیک و CVT را بررسی می‌کنیم.
گیربکس دستی MANUAL GEARBOX :
این نوع گیربکس‌ها که به عنوان گیربکس‌های استاندارد نیز شناخته می‌شوند. عملیات انتقال گشتاور خروجی موتور به چرخ‌ها را توسط مجموعه ای از چرخ دنده ها انجام می‌دهند که روی دو میله ورودی و خروجی قرار دارند. کلاچ مورد استفاده در این نوع گیربکس از نوع خشک بوده و معمولا عملیات انتقال قدرت توسط پدال کلاج پایی و دسته دنده دستی صورت می‌گیرد. در خودرو های قدیمی تر دسته دنده گاهی بر روی ستون فرمان قرار داشت ولی در خودروهای امروزی دسته دنده روی کنسول وسط قرار دارد.
گیربکس‌های دستی به 3 نوع مختلف تقسیم می‌شوند: 4،5،6 دنده.
گیربکس های 4 دنده دستی قبلا در خودروهای دهه 50 تا 70 میلادی استفاده می‌شدند و در حال حاضر در صنعت خودرو منسوخ شده اند.
گیربکس‌های 5 دنده دستی در حال حاضر بیشترین کاربرد را در خودروهای روز دنیا دارند.
گیربکس های 6 دندن دستی یا 6 سرعته در موارد در موارد خاصی بر روی خودروها نصب می‌گردند، برای مثال خودروهای دیزل با سوخت گازوییل معمولا از گیربکس 6 دنده استفاده می‌کنند، یا در خودرو های با حجم موتور بالاتر از 4000 سی‌سی، این نوع گیربکس کاربرد زیادی دارد. همچنین در خودروهای دارای سیستم توربوشارژر و خودروهای با استاندارد آلایندگی ناچیز (یورو 5_6) نیز از این نوع گیربکس استفاده می‌کنند.
گیربکس اتوماتیک AOUTOMATIC GEARBOX :
در گیربکس اتوماتیک عملیات تعویض دنده و انتقال گشتاور موتور به چرخ‌ها از طریق چرخ دنده خورشیدی یا سیاره ای و توسط مجموعه انتقال دهنده گشتاور انجام می‌گیرد. گیربکس‌های اتوماتیک در سه شاخه تقسیم بندی می‌شوند: گیربکس اتوماتیک با عملکرد مکانیکی_هیدرولیکی، گیربکس اتوماتیک دارای برد الکترونیکی با عملکرد هیدرولیکی_الکتریکی و گیربکس تیپ ترونیک با عملکرد هیدرولیکی_الکترونیکی.
گیربکس های 3 دنده سال هاست که در خودروسازی منسوخ شده و در دهه 70 میلادی در خودروهای SUV آمریکایی مانند شورلت بلیزر و چروکی چیف استفاده می‌شد.
در حالیکه گیربکس 4 دنده اتوماتیک در حال حاضر بیشترین کاربرد را در خودروهای سدان با دنده تیپ ترونیک دارد؛ روند استفاده از گیربکس 5 دنده اتوماتیک در صنعت خودرو رو به کاهش بوده و به جای آن گیربکس‌های 6 سرعته اتومااتیک در خودروهای دیزل و با حجم موتور بالا در حال افزایش است.
این در حالی بوده که کاربرد گیربکس‌های 7 سرعته اتوماتیک در خودروهای سوپر اسپورت و موتور عقب روند افزایشی داشته و همچنین این نوع گیربکس‌ها با اعمال تغییرات جزئی در خودروهای هیبریدی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند. حتی در برخی از خودروهای لوکس گیربکس‌های 8 و 9 سرعته رواج پیدا کرده است.
گیربکس CVT :
در این نوع گیربکس، روند انتقال قدرت و گشتاور موتور به چرخ ها توسط مجموعه ای از چرخ دنده‌های خورشیدی و سیاره‌ای همراه با تسمه‌های فولادی روی دو قرقره یا پولی انجام می‌گیرد.
در این نوع گیربکس از کلاچ‌تر یا هیدرولیکی سانتریفیوژ استفاده می‌گردد و امکان دستیابی به نسبت دنده‌های نامحدود بین مقادیر حداقل و حداکثر وجود دارد. قابلیت انعطاف گیربکس CVT، میزان مصرف سوخت را نسبت به گیربکس‌های دیگر کاهش می‌دهد و باعث می‌شود که در محدوده گسترده ای از سرعت خودرو، موتور دارای پر بازده ترین دور موتور باشد.
این نوع گیربکس عملکرد موتور را افزایش می‌دهد، چرا که به موتور اجازه می‌دهد با دور موتوری بچرخد که در آن حداکثر قدرت را ایجاد می‌کند و بیشتر از دور موتوری بوده که در آن، موتور خودرو دارای حداکثر بازدهی است. گیربکس‌های لاینارترونیک از این نوع گیربکس‌ها هستند. کاربرد این گیربکس در خودروهای سدان متوسط و کوچک مخصوصا در محصولات کمپانی نیسان بوده که حداکثر گشتاور موتور آن ها 300 نیوتن متر است و وزنی کمتر از 2 تن دارند. این گونه گیربکس‌ها هم اکنون در خودروهای هیبریدی نیز کاربرد فراوانی دارند.
به نظر شما کدام یک از گبربکس‌های معرفی شده بهتر هستند؟ نظرات خود را با ما به اشتراک بگذارید!
