بازار خودرو ایران این روزها در وضعیت نامناسبی به سر میبرد. رکود سنگین و کاهش تقاضا خرید خودرو باعث شده تا این بازار که زمانی یکی از پرهیجان‌ترین بازارهای کشور بود، به کما برود. در این مطلب، به بررسی علل رکود، تأثیرات آن بر مصرف‌کنندگان و پیش‌بینی وضعیت آینده این بازار خواهیم پرداخت.
رکود سنگین و خروج دلالان از بازار خودرو ایران
بازار خودرو ایران به دلیل رکود سنگینی که به وجود آمده، به شدت از سکه افتاده است. فاصله سوددهی این بازار با دیگر بازارهای سرمایه‌ای مانند طلا و ارز به حدی زیاد شده که واسطه‌گران و دلالان دیگر تمایلی به فعالیت در این حوزه ندارند. این کاهش انگیزه دلالان باعث شده تا تعداد متقاضیان طرح‌های فروش خودرو به شدت کاهش یابد. در نتیجه، شانس خرید خودرو از کارخانه برای مصرف‌کنندگان واقعی بیشتر شده است.
چرا بازار خودرو ایران عقب مانده؟
سوالی که این روزها ذهن بسیاری را مشغول کرده، این است که چرا با وجود افزایش نرخ دلار، بازار خودرو اینقدر عقب مانده است؟ پاسخ به این سوال نیازمند بررسی عوامل مختلف اقتصادی است. کارشناسان بر این باورند که ترکیبی از عوامل نظیر کاهش قدرت خرید مردم، نوسانات اقتصادی و عدم تطابق قیمت‌ها با واقعیت‌های بازار خودرو ایران، باعث شده تا تقاضا در این بازار کاهش یابد.
کنترل دستوری قیمت‌ها و تأثیر آن
یکی از دلایل اصلی افت تقاضا در بازار خودرو، کنترل دستوری قیمت‌هاست. این کنترل، که به منظور حمایت از مصرف‌کنندگان و جلوگیری از افزایش بی‌رویه قیمت‌ها انجام می‌شود، باعث شده که قیمت‌ها با واقعیت‌های اقتصادی همخوانی نداشته باشند. به همین دلیل، خریداران به دلیل عدم اطمینان از آینده قیمت‌ها، تمایلی به خرید خودرو ندارند و بازار در حالت بلاتکلیفی قرار گرفته است.
عقب ماندگی دستمزدها از تورم
طبق آمارهای رسمی، حدود نیمی از خانوارهای ایرانی هیچ خودرویی ندارند. این موضوع نشان‌دهنده کاهش توان مالی مردم برای خرید خودرو است. بسیاری از کارشناسان علت این وضعیت را عقب ماندگی دستمزدها از تورم واقعی می‌دانند. در واقع، افزایش هزینه‌های زندگی و عدم افزایش متناسب دستمزدها، باعث شده تا مردم نتوانند به راحتی خودروی مورد نظر خود را خریداری کنند.
وعده‌های عملی نشده
سیاستگذاران مدت‌هاست که وعده تولید و واردات خودروی اقتصادی را داده‌اند. خودرویی که باید قیمت آن متناسب با درآمد سالانه خانوارهای متوسط باشد و هزینه‌های نگهداری و سوخت آن نیز برای مصرف‌کننده مقرون‌به‌صرفه باشد. اما متأسفانه این وعده‌ها نه تنها عملی نشده بلکه با رشد نرخ ارز و کاهش بیشتر ارزش پول ملی، به یک رویای محال تبدیل شده است.
خودرو به عنوان کالای سرمایه‌ای
در سال‌های گذشته، خودرو به عنوان یک کالای سرمایه‌ای شناخته می‌شد و مردم برای حفظ ارزش پول خود به خرید خودرو رو می‌آوردند. اما در ماه‌های اخیر و پس از اصلاح ۳۰ درصدی قیمت خودرو، این جریان تأثیر چندانی بر قیمت خودرو نداشته و رکود شدید باعث شده تا قیمت بسیاری از مدل‌ها کاهش یابد.
آمار فروش و تولید خودرو
آمارها نشان می‌دهند که در جدیدترین طرح فروش ایران‌خودرو، بیش از ۹۱۱ هزار نفر ثبت نام کرده‌اند که این عدد نسبت به دوره‌های قبلی کاهش چشمگیری داشته است. همچنین، تولید خودروسازان نیز افت کرده و این موضوع به رکود بیشتر دامن زده است. طبق آمار، سه خودروساز بزرگ کشور، یعنی ایران‌خودرو، سایپا و پارس‌خودرو، نسبت به مدت مشابه سال قبل ۶.۳ درصد تولید کمتری در سواری‌ها داشته‌اند.
تأثیر واردات و رشد مونتاژ
کارشناسان معتقدند که واردات خودرو و رشد تولید خودروهای مونتاژی نیز به کاهش هیجانات بازار خودرو ایران کمک کرده و باعث شده نقدینگی مردم از بازار خودرو خارج شود. واردات خودرو به صورت منظم در حال انجام است و این موضوع مقدار زیادی از نقدینگی مردم را از بازار خودرو خارج کرده و به سایر بازارها منتقل کرده است. این انتقال نقدینگی موجب شده تا بازار خودرو دچار هیجانات قیمتی و تقاضای کاذب نشود.
چشم‌انداز آینده بازار خودرو ایران
بازار خودرو ایران در یکی از سخت‌ترین دوران‌های خود قرار دارد. عواملی همچون کاهش قدرت خرید مردم، تأثیرات گسترده رکود اقتصادی، ورود خودروهای وارداتی و اخبار سیاسی، همگی دست به دست هم داده‌اند تا این رکود تعمیق یابد. در این شرایط، کنترل دستوری قیمت‌ها و کاهش تمایل مصرف‌کنندگان به خرید، بازار خودرو را به وضعیت فعلی رسانده است.
با توجه به این عوامل، چشم‌انداز روشنی برای بهبود بازار در کوتاه‌مدت وجود ندارد و انتظار می‌رود این رکود در صورت ثبات سیاست‌های قیمتی تا ماه‌های آینده ادامه‌دار باشد. در نهایت، باید دید که آیا سیاستگذاران قادر خواهند بود با اتخاذ تصمیمات مناسب، این وضعیت را بهبود بخشند یا خیر.
