ما در ایران به لطف بازار انحصاری و خودروسازان تنبل، سال‌های سال است که با تعداد محدودی از خودروها آشنایی کاملی داریم و به‌نوعی با آن‌ها عجین شده‌ایم. مصادیق بارز این موضوع، خودروهای پیکان، پراید، پژو 405 و پژو 206 هستند که هرروز تعداد زیادی از آن‌ها را در خیابان‌ها می‌بینیم؛ اما از همین خودروهای کاملاً آشنا، در دیگر کشورها نسخه‌هایی ساخته و عرضه شده است که شاید خیلی از ما تاکنون هیچ‌گاه آن‌ها را ندیده باشیم.

در مطلب پیشین، به خودروهای ایرانی که هیچ‌گاه تولید نشدند؛ اشاره کردیم!

حال در این مطلب با تعدادی از این مدل‌ها آشنا خواهیم شد.

رنو 5 صندوق‌دار

چند دهه پیش، رنو 5 یکی از محبوب‌ترین خودروهای بازار ایران بود. این هاچ‌بک فرانسوی که توسط سایپا در ایران تولید می‌شد، تا سال 1372 روی خط تولید بود و بعداً مدل‌های سپند و پی‌کی بر اساس آن ساخته شدند. در سال 1974 یعنی دو سال پس از معرفی رنو 5 توسط شرکت فرانسوی، زیرمجموعه اسپانیایی رنو بنام فاسا-رنو، نسخه صندوق‌دار این خودرو را با نام رنو 7 تولید کرد.

رنو 7 بسیار شبیه رنو 5 و از لحاظ فنی با آن یکسان بود اما فاصله محوری آن حدود 8 سانتی‌متر بیشتر شده بود. تفاوت دیگر بین این دو خودرو، استفاده از سپرهای فلزی کرومی در رنو 7 بجای سپرهای پلاستیکی رنو 5 بود.

بازار اصلی رنو 7 همان اسپانیا بود و در بازارهای خارج از زادگاهش فروش چندانی نداشت زیرا در آن کشورها رنو مدل بزرگ‌تر رنو 12 را با قیمت کمتری عرضه می‌کرد. در سال 1984، نسل دوم رنو 5 با تغییرات بزرگی معرفی شد و ازآنجایی‌که میزان فروش رنو 7 سرمایه‌گذاری لازم برای توسعه نسل جدید آن‌را توجیه نمی‌کرد، تولید آن در همان سال 1984 به پایان رسید. درمجموع از این خودرو 159,533 دستگاه تولید شد.

پیکان کوپه

پیکان را می‌توان آغازگر صنعت خودروسازی ایران دانست. این خودرو اما ساخت گروه خودروسازی روتس بریتانیا بود که آن‌را با نام آرو (Arrow) در سال 1966 معرفی کرد. گروه روتس که برندهای مختلفی مثل هیلمن، سانبیم، سینگر و… را در اختیار داشت، آرو را با نام‌های مختلف و با تغییراتی جزئی توسط همه این برندها به بازار عرضه کرد.

این خودرو اما علاوه بر نسخه‌های سدان و استیشن (و بعدها وانت)، در نسخه کوپه هم تولید می‌شد. نسخه کوپه آرو که راپیر (Rapier) نام داشت، در سال 1967 معرفی شد و فقط توسط برند سانبیم عرضه می‌شد. سانبیم راپیر یک کوپه فست‌بک بود که در جلو به چهار چراغ گرد مشابه پیکان جوانان مجهز شده بود و در عقب از چراغ‌های پیکان استیشن استفاده می‌کرد.

زیر کاپوت راپیر هم همان پیشرانه 1725 سی‌سی چهار سیلندر دو کاربراتور جوانان قرار گرفته بود که 94 اسب بخار قدرت داشت. یک سال بعد، نسخه‌ای قوی‌تر و اسپرت‌تر از این خودرو با نام راپیر H120 معرفی شده که در بیرون از ویژگی‌هایی مثل خطوط رنگی روی بدنه، جلوپنجره مشکی‌رنگ و رینگ‌های جوانانی برخوردار بود. H120 به نسخه تقویت‌شده همان پیشرانه 1725 سی‌سی با دو کاربراتور «وبر» مجهز شده بود که قدرت را به 110 اسب بخار افزایش داده بود. راپیر H120 با این قدرت ظرف 11 ثانیه از صفر به سرعت صد کیلومتر بر ساعت می‌رسید.

به دلیل موفقیت راپیر، در سال 1969 نسخه‌ای ارزان‌تر و ساده‌تر از آن نیز با نام آلپین و با پیشرانه تک کاربراتور ارائه شد. سانبیم راپیر تا سال 1976 تولید شد و مجموعاً 462 هزار دستگاه از آن به تولید رسید.

پراید موتور وسط

بدون شک پراید را می‌توان شناخته‌شده‌ترین خودرو برای ایرانیان دانست. این خودرو در اصل توسط مزدا طراحی شد و توسط فورد از سال 1986 با نام فستیوا تولید می‌شد. خود مزدا هم این خودرو را با نام مزدا 121 از سال 1987 به فروش می‌رساند و در همین سال تولید آن با نام پراید توسط کیا در کره جنوبی آغاز شد. در سال 1989 اما دو مهندس بنام‌های «چاک بک» و «ریک تایتس» تصمیم به ساخت یک هاچ‌بک قدرتمند موتور وسط بر اساس فورد فستیوا گرفتند.

بدین منظور، آن‌ها بخش عقبی فستیوا را تخلیه کرده و در آن پیشرانه 3 لیتری V6 متعلق به فورد تاروس SHO را پشت صندلی‌های جلو نصب کردند تا خودرو را به یک هاچ‌بک موتور وسط تبدیل کنند. این موتور که توسط یاماها برای فورد ساخته شده بود، به ردلاین باورنکردنی 7 هزار rpm می‌رسید و 220 اسب بخار قدرت و 270 نیوتن متر گشتاور تولید می‌کرد.

این فستیوای موتور وسط که شوگان (Shogun) نام گرفته بود، علاوه بر پیشرانه قوی‌تر، تغییرات دیگری مثل بهبود شاسی، انتقال باک سوخت به جلو، نصب گلگیرهای عریض‌تر برای جای دادن چرخ‌های بزرگ‌تر و بازطراحی کامل سیستم تعلیق را هم تجربه کرده بود. همه این اقدامات منجر به ایجاد پرایدی شد که با حدود یک تن وزن، ظرف 4.6 ثانیه از صفر به سرعت 96 کیلومتر بر ساعت می‌رسید و توانایی دستیابی به حداکثر سرعت 230 کیلومتر بر ساعت را داشت.

فستیوا شوگان در سال 1989 با قیمت 42 هزار دلار ارائه شد که معادل 87 هزار دلار امروز است. چاک و ریک تنها هفت دستگاه از این خودرو ساخته و به فروش رساندند.

پژو 405 کوپه

در سال 1987، پژو 405 به‌عنوان جایگزین 505 معرفی و به یکی از موفق‌ترین محصولات پژو تبدیل شد. این خودرو در دو نسخه سدان و استیشن به تولید می‌رسید اما در سال 1988 شرکت فرانسوی هولیز که در زمینه اتاق‌سازی و ساخته نسخه‌هایی مثل کانورتیبل و استیشن از محصولات خودروسازان بزرگ فعالیت می‌کرد، ایده ساخت 405 کوپه را مطرح کرد.

ایده هولیز بسیار جالب بود زیرا پیش‌ازاین، پژو 504 کوپه به موفقیت رسیده بود و یک کوپه مدرن بر اساس مدل موفق 405 نیز می‌توانست توجهات زیادی را به خود جلب کند. هولیز اما 405 کوپه را برای عرضه در بازار ایالات‌متحده در نظر گرفته بود زیرا کوپه‌ها در این کشور بسیار محبوب‌تر از فرانسه بودند و خودروسازان آلمانی با درک این موضوع، کوپه‌های زیادی را در آمریکا به فروش می‌رساندند.

بدین ترتیب، مردان هولیز ساخت پروتوتایپ 405 کوپه را بر اساس نسخه اسپرت و قدرتمند 405 Mi16 سدان آغاز کردند. این مدل به پیشرانه 1.9 لیتری چهار سیلندر 16 سوپاپ با 160 اسب بخار قدرت مجهز بود. هولیز داخل 405 کوپه را با تودوزی چرم و آلکانترا، لوکس کرده بود درحالی‌که وجود ویژگی‌هایی مثل سانروف نیز این کوپه فرانسوی را برای آن زمان به خودرویی فول آپشن تبدیل کرده بودند.

اما نهایتاً این ایده جذاب هولیز توسط مدیریت پژو رد شد که دلیل اصلی آن، برنامه پژو برای خروج از بازار ایالات‌متحده بود؛ بنابراین از 405 کوپه که می‌توانست حلقه مفقوده بین 504 کوپه و 406 کوپه باشد، فقط همین یک پروتوتایپ ساخته شده که تا سال 2012 در اختیار هولیز بود و سپس در جولای آن سال به حراج گذاشته شد.

پژو 206 کراس

پژو 206 رسماً برای اولین بار در سپتامبر سال 1998 معرفی شد و به موفقیتی فراتر از تصور دست پیدا کرد. این خودرو در ابتدا صرفاً در نسخه‌های هاچ‌بک پنج‌در و سه‌در ارائه می‌شد اما طی سال‌های بعد به‌تدریج نسخه‌های کابریولت (با نام CC) و استیشن (با نام SW) و بعدها صندوق‌دار (با نام SD که با همکاری و سرمایه‌گذاری ایران‌خودرو توسعه یافت) هم به خانواده آن اضافه شدند.

در همین حال، ازآنجایی‌که خودروهای کراس در آمریکای جنوبی محبوبیت زیادی دارند و شرکت‌هایی مثل فیات و فولکس‌واگن با عرضه این قبیل خودروها در این منطقه به فروش مناسبی دست یافته بودند، پژو هم تصمیم گرفت نسخه کراس 206 را برای بازار آمریکای جنوبی طراحی و تولید کند.

این نسخه که 206 اسکپید (Escapade) نام گرفت و در سال 2006 راهی بازار شد، بر اساس 206 استیشن ساخته شده بود و به سبک همه خودروهای کراس، به کیت بدنه کراس‌اوور مانند شامل روکش‌های پلاستیکی در اطراف گلگیرها و روی رکاب‌ها و همین‌طور محافظ‌های نقره‌ای روی سپرها مجهز شده بود. علاوه بر این، تعلیق خودرو نیز مستحکم‌تر شده و ارتفاع آن کمی افزایش یافته بود. پژو 206 اسکپید فقط با پیشرانه 1.6 لیتری TU5 ارائه می‌شد و تا سال 2010 در آمریکای جنوبی عرضه شد.

پژو 206 سیتروئن

سیتروئن C2 هاچ‌بک ساب‌کامپکتی بود که بین سال‌های 2003 تا 2009 در فرانسه تولید و در اروپا عرضه می‌شد. در نمایشگاه خودروی پکن سال 2006 اما پژو-سیتروئن یک C2 اختصاصی را برای بازار چین معرفی کرد. این خودرو اساساً همان پژو 206 بود که طراحی جلو و عقب آن تغییر کرده بود. هرچند این خودرو با نام C2 عرضه می‌شد اما هیچ اشتراکی با C2 اروپایی نداشت.

سیتروئن C2 با همان دو پیشرانه آشنای 1.4 لیتری TU3 و 1.6 لیتری TU5 در چین عرضه می‌شد. در اواخر سال 2012 نیز سیتروئن نسخه کراس این خودرو را برای عرضه در چین معرفی کرد. سیتروئن C2 تا سال 2013 در کارخانه دانگ‌فنگ-پژو-سیتروئن در چین تولید می‌شد و در این مدت حدود 80 هزار دستگاه از آن در این کشور به فروش رسید.

پژو 207 وانت

در سال 1389 درحالی‌که 9 سال از آغاز تولید پژو 206 در ایران می‌گذشت، ایران‌خودرو تولید پژو 207 را آغاز کرد. این خودرو اما 207 واقعی نبود بلکه فیس‌لیفتی بود که در سال 2008 توسط شعبه برزیلی پژو روی همان 206 انجام گرفته و ظاهر این هاچ‌بک سالخورده اما محبوب را خصوصاً در قسمت دماغه به 207 اصلی شبیه کرده بود.

این فیس‌لیفت در بازار اروپا هم با نام 206 پلاس تا سال 2012 عرضه می‌شد. شعبه برزیلی پژو اما در سال 2010، اقدام به ساخت نسخه پیکاپ 207 یا در اصل همان 206 پلاس با نام هوگار کرد.

هوگار در جلو کاملاً مشابه 207 بود و در عقب از یک قسمت بار با ظرفیت 1150 لیتر برخوردار بود. این پیکاپ کامپکت فقط در برزیل عرصه می‌شد و تا سال 2014 در ریودوژانیرو به تولید می‌رسید. هوگار با دو پیشرانه 1.4 لیتری TU3 و 1.6 لیتری TU5 در این کشور عرضه می‌شد که این موتورها قابلیت کار با سوخت اتانول را هم داشتند. پژو هوگار ظرفیت حمل حداکثر 750 کیلوگرم بار را داشت و نسخه کراس آن‌هم با همان نام اسکپید ارائه می‌شد.

رنو تندر هاچ‌بک

نسل نخست داچیا لوگان یا همان تندر 90 که برای اولین بار در سال 2004 معرفی شد، به‌سرعت در سراسر جهان به خودروی پرفروشی مبدل گشت و در کشورهای مختلفی به تولید رسید. یکی از این کشورها هند بود که در آن تولید لوگان از طریق سرمایه‌گذاری مشترک رنو با شرکت ماهیندرا در سال 2007 آغاز شد.

سپس در سال 2010، ماهیندرا کل سهام رنو در این سرمایه‌گذاری مشترک را خریداری کرده و از سال 2011، لوگان را با برند خودش و با نام ماهیندرا وریتو در هند عرضه نمود؛ اما ازآنجایی‌که در هند خودروهایی با طول کمتر از 4 متر از مزیت‌های مالیاتی برخوردار هستند، ماهیندرا تصمیم به ساخت نسخه هاچ‌بک لوگان گرفت تا طول آن‌را به زیر 4 متر برساند.

این خودرو که وریتو وایب نام گرفته بود، در سال 2013 در بمبئی معرفی شد. وریتو وایب در جلو کاملاً با فیس‌لیفت وریتو سدان که یک سال قبل توسط ماهیندرا معرفی شده بود یکسان بود اما در عقب با چراغ‌های روی ستون‌ها، طراحی متفاوتی داشت. این خودرو اما یک هاچ‌بک واقعی نبود زیرا شیشه عقب آن ثابت بود و درب صندوق مثل خودروهای سدان از زیر شیشه باز می‌شد.

این طراحی که بسیار عجیب به نظر می‌رسید، از کارایی صندوق بار خودرو کاسته بود. وریتو وایب با یک پیشرانه 1.5 لیتری دیزلی با تنها 65 اسب بخار قدرت در هند عرضه می‌شد و سرانجام در سال 2019 تولید آن همراه با نسخه سدان خاتمه یافت.