به‌احتمال‌زیاد تاکنون نام تسمه دینام را شنیده‌اید. این تسمه که به آن تسمه پروانه هم گفته می‌شود، وظایف مهمی در پیشرانه خودرو بر عهده دارد و باید به‌موقع اقدام به تعویض آن کرد. در ادامه قصد داریم با این تسمه، وظایف آن و زمان تعویض آن آشنا شویم.
تسمه دینام چیست؟
تسمه دینام تسمه‌ای است که انرژی چرخشی موتور را به دینام منتقل می‌کند. این تسمه دور یک پولی پیچیده می‌شود که به سر میل‌لنگ متصل است. بدین ترتیب با شروع کار موتور و چرخش میل‌لنگ، این تسمه هم به حرکت درمی‌آید و انرژی چرخشی را به دینام منتقل می‌کند. دینام هم که نوعی ژنراتور است، این نیرو را به برق تبدیل کرده و باطری را شارژ می‌کند تا برق موردنیاز قسمت‌های مختلف خودرو را تأمین کند. هرچند وظیفه اصلی تسمه دینام، همان‌طور که از نامش پیدا است، انتقال نیروی چرخشی موتور به دینام است اما در خودروهای امروزی، تسمه تایم و این تسمه وضیفه به حرکت درآوردن دیگر قطعات موتور مثل واتر پمپ، پمپ هیدرولیک فرمان، اویل پمپ، کمپرسور سیستم تهویه و… را دارد.
البته در گذشته برای هریک از این اجزا از تسمه مجزا استفاده می‌شد اما این کار تعمیرات را سخت و جاگذاری تسمه‌ها را مشکل می‌کرد و به همین دلیل، تسمه دینام جایگزین همه آن‌ها شد. و نسبت به نوع انجین برخی خودروها هم از دو تسمه استفاده می‌کنند که یکی فقط مخصوص دینام است و دیگری قطعات دیگر موتور را به حرکت درمی‌آورد. اگر در موتور فقط از یک تسمه پروانه برای نیرو دادن به همه قطعات استفاده شود، به آن تسمه مارپیچ هم گفته می‌شود زیرا این تسمه در طول مسیر خود دور هرزگردهای زیادی می‌پیچد و فرمی پیچ‌درپیچ پیدا می‌کند.
با توجه به مواردی که بیان شد، این تسمه وظیفه بسیار مهمی در موتور خودرو دارد و بنابراین توجه به سلامت آن اهمیت بالایی خواهد داشت زیرا ایجاد هرگونه مشکلی در این تسمه، منجر به توقف عملکرد تمام قطعات مرتبط با آن می‌شود. همچنین سلامت باتری، تأمین انرژی آن و تأمین برق خودرو نیز به این تسمه و فعالیت صحیح آن وابسته است.
علائم خرابی و فرسودگی تسمه دینام
این تسمه هم همانند بقیه لوازم خودرو به‌مرور زمان فرسوده شده و باید تعویض شود. مواردی که در ادامه خواهیم دید می‌توانند نشانه‌های خرابی این تسمه باشند.
1- ایجاد ترک و پارگی روی تسمه
این مشکل درنتیجه عواملی مثل رانندگی پرتنش، گردوغبار زیاد در محیط، عدم تعویض به‌موقع تسمه و … رخ می‌دهد. ترک خوردن این تسمه را تنها با بررسی آن می‌توان تشخیص داد.
2- شنیدن صدای جیرجیر از زیر کاپوت
یکی دیگر از نشان‌های خرابی تسمه دینام، شنیدن صدای جیرجیر از زیر کاپوت است. این مشکل در اثر کشیدگی و سفت شدن تسمه رخ می‌دهد.
3- داغ شدن غیرعادی و جوش آوردن مداوم خودرو
همان‌طور که گفتیم یکی از وظایف تسمه پروانه به حرکت درآوردن واتر پمپ است. حال اگر این تسمه با مشکل مواجه شود، عملکرد واتر پمپ نیز دچار اختلال خواهد شد و درنتیجه شاهد داغ شدن سریع و جوش آوردن مداوم خودرو خواهیم بود.
4- عملکرد نادرست سیستم هیدرولیک فرمان
خرابی تسمه دینام در عملکرد سیستم هیدرولیک فرمان هم تأثیرگذار است. از کار افتادن پمپ هیدرولیک، منجر به سفت شدن فرمان خواهد شد و رانندگی را سخت می‌کند.
5- خنک نکردن کولر و اختلال در سیستم تهویه
یکی دیگر از نشانه‌های خرابی تسمه پروانه، خنک نکردن کولر و اختلال در عملکرد سیستم تهویه مطبوع است زیرا کمپرسور این سیستم نیروی خود را از این تسمه می‌گیرد و خرابی آن منجر به از کار افتادن کمپرسور می‌شود.
6- روشن شدن چراغ هشدار باتری
در برخی خودروها چراغی برای شارژ نشدن باتری تعبیه شده است. اگر این چراغ روشن شود، به معنای عدم شارژ صحیح باتری خودرو است. یکی از دلایل این مشکل، خرابی تسمه دینام و عدم چرخاندن دینام در حین حرکت است.
زمان مناسب تعویض تسمه دینام
تسمه دینام که از جنس لاستیک است، به دلیل چرخش مداوم هنگام کارکرد موتور و همین‌طور قرار داشتن در معرض گرمای موتور، به‌مرور فرسوده شده و پس از مدتی حتماً باید اقدام به تعویض آن کرد. هرچند برای تعویض این تسمه زمان دقیقی نمی‌توان ذکر کرد اما به‌طورکلی، گفته می‌شود پس از حدود 60 هزار کیلومتر یا چهار سال باید تسمه پروانه عوض شود. دراین‌بین، فقط نباید کارکرد خودرو را معیار قرار داد و باید به طول عمر آن هم توجه داشت زیرا ممکن است خودرویی کارکرد کمی داشته باشد اما تاریخ انقضای تسمه دینام آن گذشته و تسمه به دلیل طول عمر زیاد فرسوده شده و ترک خورده باشد.
