زمانی که یک قطعه الکتریکی به درستی کار نمیکند، اشکال ممکن است از خود قطعه، مدار آن و یا فیوز مربوط به آن باشد. از آنجایی که عمدتا مشکل از فیوز است، بهترین راه چک کردن فیوز در قدم اول است. فیوزها معمولا به صورت گروهی در جعبهای با یک پوشش قرار دارند. بهتر است این جعبه در محلی قابل دسترس قرار داشته باشد اما عمدتا مخفی است و در جایی مانند زیر داشبورد قرار دارد. دفترچه راهنما خودرو محل جعبه فیوزها را به شما نشان میدهد اما بدون کمک آن، یافتن جعبه کار دشواری است. فیوزهای تکی شمارهگذاری شدهاند و در صورت بروز اشکال، میتوان با یافتن نام فیوز مربوطه با استفاده از شماره آن، عیب را برطرف کرد. اما اگر فیوزهای خودرو شما شمارهگذاری نشده بودند، تک تک آنها را خارج کنید تا ببینید کدام قطعه از کار میافتد.
انواع فیوزها
فیوز مستطیلی: این نوع فیوز معمولترین آنهاست. این نوع فیوز، دو پایه برای اتصال به جعبه دارد.
فیوز شیشهای: یک سیم از وسط قطعه شیشه عبور کرده و در صورت بروز اشکال میشکند.
فیوز فلزی: نوعی از فیوز است که در صورت متحمل شدن بار اضافی، قسمت خاصی از آن ذوب میشود.
چک کردن فیوزها
بر حسب نوع فیوز، گاهی میتوان با قرار دادن آنها در مقابل نور، از سالم بودن آنها مطمئن شد. قطعی در سیم وسط فیوز میتواند به راحتی دیده شود. در فیوزهای شیشهای، تیره شدن شیشه گواه خرابی فیوز است. اگر مشخصهای ظاهری وجود نداشت، فیوز را با فیوزی از همان نوع جایگزین کنید؛ اگر مشکل حل شد، فیوز شما ایراد داشتهاست. به هر حال بهتر است مدار مربوطه را هم چک کنید؛ به عنوان مثال ایراد در قطعه الکتریکی و یا اشکال در کابل آن، باعث اتصال کوتاه و کشیدن جریان بسیار بالا میشود. اگر کابل بیش از حد داغ شود، امکان آتشسوزی نیز وجود دارد. البته اگر فیوز به درستی کار کند، مانع این اتفاق میشود. در این گونه موارد، سیم درون فیوز قبل از کابل گرم و قطع میشود و باعث میشود کل مدار از کار بیفتد؛ بسیار پیش از آنکه کابل گرم شود. برخی خودروها تنها دو فیوز دارند: یک فیوز ۳۰-۵۰ آمپری برای فلاشرها، برف پاککنها و سیستم تهویه و یک فیوز ۲۰-۳۰ آمپری برای نورهای داخلی و فندک. زمانی که یک فیوز از چندین مدار محافظت میکند، لازم است در صورت بروز اشکال هر یک از مدارها به صورت جداگانه بررسی شوند. برای یافتن مدار مشکلدار، ابتدا فیوز را تعویض کنید، سپس هر یک از مدارهای مربوط به آن فیوز را جداگانه فعال کنید. هر کدام که باعث سوختن فیوز شد، ایراد دارد. نکته قابل توجه این است که حتما یک فیوز را با فیوزی در همان نوع تعویض کنید. عدم رعایت این نکته خطرات جبران ناپذیری به همراه دارد.
تعویض فیوزها
در بسیاری از جعبههای فیوز، هر فیوز میان دو گیره قرار دارد. فیوز مشکوک را خارج کرده و با استفاده از دستمال نرم، سطح میانی گیرهها را از هرگونه غبار پاک کنید. فیوز را میان دو گیره قرار داده و مدار مربوط را امتحان کنید. اگر اشکال برطرف نشد، فیوز ایراد ندارد و لازم است مدار را بررسی کنید.
فیوزها چگونه علامتگذاری میشوند؟
محدوده آمپر هر فیوز برروی آن نوشته شده و برای مشخص کردن این محدوده، دو نوع سیستم وجود دارد: در جدیدترین سیستم، بیشترین جریان متوالی که فیوز میتواند تحمل کند مشخص میشود. به عنوان مثال یک فیوز میتواند ده آمپر به صورت متوالی تحمل کند اما توانایی آن را دارد که جریان ناگهانی تا ۲۰ آمپر را تحمل کند. سیستم قدیمیتر، بیشترین جریانی که فیوز میتواند تحمل کند را مشخص میکرد که فیوز میتواند نصف آن مقدار را به صورت متوالی تحمل کند.
محافظ ترموستاتی
از دست دادن چراغهای جلو تنها به دلیل سوختن یک فیوز میتواند بسیار خطرناک باشد. به همین دلیل سیستمهایی از این قبیل توسط یک محافظ ترموستاتی حفاظت میشوند. این سیستم دقیقا فیوز نیست اما مانند یک فیوز عمل میکند. عملکرد آن درست مانند ترموستات است. یک قطعه فلزی در صورت گرم شدن خم میشود و مدار را قطع میکند و زمانی که خنک شود، دوباره به حالت اول بازمیگردد و مدار را وصل میکند. اگر فیوز مدار چراغهای جلو بسوزد، محافظ ترموستاتی باعث میشود که چراغها بتوانند با توان کمتر کار کنند و سفر را به پایان برند. محافظ ترموستاتی برای مدارهایی که اضافه بار ناگهانی دارند هم مناسب است. به عنوان مثال، سیستم بالابر الکتریکی پنجره را میتوان نام برد. ممکن است این سیستم دچار مشکل شود و جریان اضافی بکشد اما محافظ ترموستاتی مانع داغ شدن و سوختن موتور آن میشود. محافظ ترموستاتی نه تنها از مدار محافظت میکند بلکه میتواند مانند فیوز در عیبیابی هم به کمک شما بیاید.