هرگاه درباره سیستم ترمز یک خودرو صحبت کنیم، قطعا یکی ازمهمترین بخش‌های این سیستم روغن ترمز است که متاسفانه بسیاری از رانندگان نسبت به این بخش مهم از سیستم ترمز بی‌توجه هستند.

دراین نوشتار قصد داریم شما را با انواع روغن ترمز و برخی از موارد مربوط به آن آشناکنیم.

وظیفه روغن ترمز در یک خودرو انتقال نیرو و فشارناشی از فشرده شدن پدال ترمز و تقویت نیروی آن است. در انواع وسائل نقلیه سبک و سنگین از روغن ترمز‌های مختلفی استفاده می‌شود. روغن ترمز توسط شناسه استاندارد DOT شناخته می‌شود که مخفف عبارت Department of Transportation که به وزارت حمل ونقل ایالات متحده مربوط می‌شود.

روغن ترمز بر مبنای استاندارد DOT در گریدهای مختلف ۱تا ۵.۱ دسته بندی می‌شود. امروزه روغن ترمز DOT1 و DOT2 در صنعت خودروسازی جهان کارایی نداشته و استفاده از آن به طور کلی منسوخ شده است.

اما در ادامه نگاهی به نمونه‌های رایج انواع روغن ترمز خواهیم داشت.

روغن ترمز DOT3:

این روغن ترمز شاخص ترین و رایج ترین روغن ترمز مورد استفاده در بازار است. شاخصه این روغن ترمز رنگ آن است که رنگی زرد دارد و در بسته بندی‌هایی به همین رنگ فروخته می‌شود. این نوع از روغن ترمز بر مبنای پلی اتیلن گلیکول است. این نمونه نسبت به سایر نمونه ها ارزان‌تر و قدیمی‌تر است. این نوع از روغن ترمز بسیار جاذب رطوبت بوده و با جذب رطوبت نقطه جوش آن پایین آمده و خاصیت خود را از دست می‌دهد. نقطه جوش این روغن ترمز در حالت خشک ۲۰۵ درجه سانتی گراد و درحالت مرطوب ۱۴۰ درجه سانتیگراد است.

روغن ترمز DOT4:

این نمونه از روغن ترمز نیز ساختار شیمیایی مشابهی به DOT3 داشته، اما در نقطه جوش و رنگ با نمونه ذکر شده تفاوت دارد. DOT4 نسبت به DOT3 عملکرد بهتری داشته اما قدرت جذب رطوبت آن کم است و با جذب رطوبت عملکرد آن پایین می‌آید. این نوع روغن ترمز هم بر پایه پلی اتیلن گلیکول است.

دات 4 نقطه جوش بالایی داشته و پرفورمنس بهتری نسبت به DOT3 دارد. نقطه جوش این نمونه درحالت خشک ۲۳۰ درجه سانتی گراد و درحالت مرطوب نیز ۱۵۵درجه سانتی گراد است، دات 4 نیز به رنگ آبی بوده و در بسته بندی هایی به رنگ آبی فروخته می‌شود.

روغن ترمز DOT5:

این نوع روغن ترمز برپایه سلیکون است و خاصیت بارز آن این است که ضد آب و رطوبت است وبه هیچ عنوان جاذب آب و رطوبت نیست. DOT5 رنگی بنفش دارد و بیشتر درصنعت و صنایع نظامی کاربرد دارد و از انواع دیگر گران‌تر است. کمپانی‌های خودروسازی بنابه دلایلی از روغن ترمز DOT5 در خودروها استفاده نمی‌کنند. روغن ترمز دات5 در صورت تماس با بدنه خودرو هیچ تاثیری بر روی آن نمی گذارد و نسب به انواع دیگر روغن ترمز تراکم پذیرتر است (درصورتی که انواع دیگر روغن ترمز تراکم پذیری بسیار کمی دارند) نقطه جوش این روغن ترمز در حالت خشک ۲۶۰ درجه سانتی گراد و در حالت مرطوب۱۸۰درجه سانتی گراد است.

روغن ترمز DOT5.1:

این نوع روغن ترمز lز پلی اتیلن گلیکول ساخته شده و نسبت به DOT3 و DOT4 تاثیر منفی کم تری بر روی قطعات سیستم ترمز خودرو می‌گذارد، این نوع روغن ترمز بیشتر در خودروهای مسابقه ایی کاربرد دارد؛ اما جاذب رطوبت بوده و قیمت بالایی نیز دارد. نقطه جوش DOT 5.1 در حالت خشک ۲۷۰ درجه سانتی گراد و در حالت مرطوب ۱۹۰درجه سانتی گراد است. این روغن ترمز نیز خاصیت خورندگی را نیز داراست. روغن ترمز 5.1 به دورنگ قرمز و سبز در دسترس است.

چند توصیه درباره روغن ترمز:

• از تماس روغن ترمز با بدنه خودرو به دلیل خورندگی بالا جلوگیری کنید، همچنین از تماس این سیال با پوست نیز جلوگیری کرده ودر صورت تماس پوست خود را با آب و صابون فراوان بشویید، همچنین در صورت تماس با چشم و یا بلعیدن آن سریعابه پزشک مراجعه کنید.
• حتما از روغن ترمزهایی که دارای نشان استاندار بوده و کیفیت آن‌ها نیز مورد تایید است استفاده کنید. هیچگاه کیفیت را فدای قیمت نکنید و در خرید روغن ترمز حتما توجه داشته باشید که روغن ترمز توسط شرکت معتبری تولید شده باشد.
• بسیاری از تصادفات در نتیجه عدم کارکرد صحیح سیستم ترمز رخ می‌دهند. حتما با توجه به دستورالعمل کمپانی سازنده خودرو روغن ترمز را در فواصل تعیین شده عوض کنید. اگر در مناطق مرطوب وگرم زندگی می‌کنید، بدیهی است که روغن ترمز را در فواصل زمانی کوتاه‌تری تعویض کنید.
• در هنگام خرید روغن ترمز به تاریخ تولید و انقضاء آن دقت کنید.
• روغن ترمز جاذب رطوبت است، درصورت اتمام تاریخ انقضاء و یا باز بودن درب آن حتی برای مدتی کوتاه از استفاده آن خودداری کنید.
• از روغن ترمزی که کمپانی سازنده خودرو توصیه به استفاده از آن داشته استفاده کنید. مثلا اگرخودروساز از DOT3 استفاده کرده شما نیز از همان روغن ترمز استفاده کنید. با توجه به این که در برخی منابع ترکیب روغن ترمزها را بلامانع دانسته اند؛ اما این کار توصیه نمی شود. همیشه از روغن ترمز معینی در خودروی خود استفاده کنید.
• روغن ترمز گران روی بسیاری کمی دارد و مانند روغن موتور خودرو گران روی آن بالا نیست. در فواصل زمانی معین حتما روغن ترمز خودروی خود را از نظر سطح و رنگ آن بررسی کنید. همیشه اطراف مخزن روغن ترمز خودرو خود را از نظر وجود سولفاته و سالم بودن اتصالات بررسی کنید.