قبل از شروع بحث باید عرض کنم چنانچه هیچ اطلاعی از نحوه کار و ساختار گیربکس خودروها ندارید این مطلب برایتان مفید نخواهد بود پس لطفا منتظر باشید تا آموزش صفر تا صد اجزا و نحوه کار گیربکسها را برایتان آموزش دهیم و سپس به مطلب مراجعه کنید.
زمانی که شما گیربکس دستی خودرویتان را در یکی از دندهها درگیر میکنید، یک حلقه دندانه دار (collar) چرخ دندههای شفت اصلی را با شفت اصلی درگیر میکنند و شفتی از طرف موتور شفت هرزگرد را به چرخش درمیآورد که از این طریق قدرت موتور به چرخ دندههای شفت اصلی و خود شفت اصلی و در نتیجه به دیفرانسیل و چرخهای محرک منتقل میشود. چرخ دندههای دیگر در این حالت تا زمانی که درگیر نشدهاند، به صورت آزادانه روی شفت اصلی میچرخند.
در خودروهای قدیمی (به خصوص خودروهای سنگین قدیمی) و برخی از اتومبیلهای مسابقهای امروزی دوبار گرفتن کلاچ یک عمل الزامی برای تعویض دنده به حساب میآید.
در این نوع گیربکسها با کلاچگیری اول، موتور از گیربکس جدا شده و درنتیجه امکان جدا کردن حلقه از دنده مربوطه بوجود میآید. در این حالت چرخ دندههای روی شفت اصلی بدون تماس با شفت اصلی و به صورت آزادانه گردش میکنند. اکنون اگر کلاچ را رها کنیم این چرخ دندهها همراه با شفت ورودی که متصل به موتور است به گردش در آمده و در نتیجه سرعت چرخش این چرخ دنده ها با موتور هماهنگ میگردد. با کلاچگیری مجدد میتوان دنده را به دنده مورد نظر منتقل کرد.
این سیستم عموما در خودروهای قدیمی استفاده میشده است. در خودروهای امروز به علت استفاده از اجزائی همچون دنده برنجی نیازی به این کار نیست، با این وجود برخی از کارشناسان هنوز هم از فواید دوبار کلاچگیری صحبت میکنند.