همة ما تا به حال با مرگ و مرده روبه‌رو شده‌ایم و نام اعمالی چون نماز شب اول قبر یا دعاهای مربوط به آن به گوشمان خورده است. این اعمال برای آرامش روح تازه درگذشتگان و البته آرامش روان بازماندگان صورت می‌گیرد و در متون دینی به آن‌ها بسیار توصیه شده است.
به گزارش سلام نو، لَیلَةُ الدَّفن یا شب اول قبر نخستین شبی است که مرده را دفن کرده‌اند و این شب برای تازه درگذشته بسیار دشوار توصیه شده است. در اسلام روایات مختلفی درباره این شب شده است و توصیه‌های بسیاری درباره آن از سوی معصومین روایت شده است. از جمله حوادث مهم این شب ورود فرشتگان مختلف بر میت، سوال و جواب نکیر و منکر و فشار قبر است. مشهور است که حضرت فاطمه (س) به امام علی (ع) وصیت کردند که «پس از اینکه مرا به خاک سپردی، بر سر مزارم قرآن بخوان و دعا کن؛ زیرا در چنین لحظاتی مردگان به انس گرفتن با زندگان نیاز دارند».
بنا بر روایات شب اول قبر به محض ورود میت به قبر، آغاز می‌شود و سخت‌ترین شبی است که میت تجربه می‌کند. بنا بر روایت انسان نتیجه و پیامد اعمال خود را از اولین لحظات مرگ مشاهده می‌کند و از آن‌ها شادمان و یا غمگین می‌شود. با این هم شب اول قبر آن چنان که گفته شد از لحظه ورود میت به قبر آغاز می‌شود. وضعیت میت در قبر بسیار به اعمال او در دنیا بستگی دارد.
امام صادق (ع) با اشاره به تنگی قبر بر انسان در حدیثی فرمودند: به‌واسطه نمازی که برای میت خوانده می‌شود تنگی قبر او به فراخی تبدیل می‌شود. بر همین اساس است که مردم یک دیگر را به نماز شب اول قبر بسیار توصیه می‌کنند.
اعمال توصیه شده برای شب اول قبر
خواندن نماز لیله الدفن یا نماز میت: این نماز مشهورترین اعمال شب اول قبر است و مستحب است در شب اول قبر خوانده شود. کیفیت این نماز به این صورت است که نیت می‌شود دو رکعت نماز وحشت یا نماز لیله الدفن برای میت خوانده شود تا تازه در گذشته در قبر آرامش پیدا کند. در دو رکعت اول حمد و آیه‌الکرسی و در رکعت دوم بعد از حمد، ده مرتبه قدر خوانده شود. سپس در پایان نماز و بعد از سلام بگویند: «اللهم صل علی محمد و آل محمد و ابعث ثواب‌ها الی قبر ذلک المیت فلان بن فلان» و نام میت را ذکر کنند تا نماز به عزیز از دست رفته برسد. البته دو شیوه دیگر نیز برای خواند این نماز وجود دارد که در اینجا قابل مطالعه است.
پیامبر اسلام (ص) درباره ثواب این نماز می‌گوید: بر میت ساعتی سخت‌تر از شب اول قبر نمی‌گذرد. پس بر مردگان خود رحم کنید و برایشان صدقه دهید و اگر نتوانستید، دو رکعت نماز برای شخص درگذشته بخوانید. پس همان لحظه حق تعالی هزار فرشته به سوی قبر او می‌فرستد که با هر فرشته جامه‌ای و حلّه‌ای است، و تنگی قبر او را تا روز نفخ صور وسعت می‌دهد و به نمازگزار به عدد آنچه آفتاب بر آن طلوع می‌کند، حسنه عطا می‌کند و او را چهل درجه بالا میبرد.
قرائت قرآن: قرائت قرآن کاری آرامش بخش برای همگان است. خواند قرآن نه تنها به روح میت بلکه به بازماندگان نیز آرامش روحی و روانی می‌دهد. سوره‌های کوتاه قرآن و فاتحه بسیار در این مورد توصیه شده‌اند. آیات از سوره یاسین نیز بسیار مورد توجه است.
بیشتر بخوانید: اعمال سومین شب و روز ماه مبارک شعبان
صدقه دادن: ساده‌ترین، سریع‌ترین و شاید بهترین کاری که می‌توان به محض در گذشت کسی انجام داد صدقه دادن به نیت او است. این کار که به خیرات مشهور است می‌تواند به شکل پول، مواد غذایی یا هر چیزی دیگر باشد.
خواند ادعیه، نماز مستحبی یا روز: خواندن ادعیه مشهوری مثل زیارت عاشورا یا نماز و روزه مستحبی و هدیه کردن آن به روح تازه درگذشته نیز بسیار توصیه شده است.
