از ابتدای قرن حاضر خودروهای هیبریدی در بازارهای جهانی پدیدار شدند و به لطف مصرف سوخت کمتر، نظر خریداران را به خود جلب کردند. در طول سال‌ها، فروش خودروهای هیبریدی افزایش یافته و به‌عنوان‌مثال درحالی‌که در سال 2000 در آمریکا کمتر از 1000 دستگاه خودروی هیبریدی فروخته شد، این رقم در سال 2021 به بیش از 800 هزار دستگاه رسیده است. اولین خودروی هیبریدی تولید انبوه دنیا تویوتا پریوس بود که در سال 1997 به بازار آمد و سپس دو سال بعد هوندا هم با مدل اینسایت وارد دنیای خودروهای هیبریدی شد؛ اما خودروهای هیبریدی چه انواع و ویژگی‌هایی دارند؟ در ادامه پاسخ این سؤالات را خواهیم داد.
ویژگی‌های خودروهای هیبریدی
به‌طورکلی، هیبریدی به خودرویی گفته می‌شود که از دو یا چند منبع انرژی مختلف استفاده می‌کند اما به‌طور خاص، خودروهایی را به‌عنوان هیبریدی می‌شناسیم که از پیشرانه‌های درون‌سوز و الکتریکی در کنار هم استفاده می‌کنند. این خودروها مزیت‌های پیشرانه‌های درون‌سوز و الکتریکی را باهم ترکیب می‌کنند؛ به‌عبارت‌دیگر، خودروهای هیبریدی درحالی‌که مصرف سوخت و تولید آلایندگی کمتری دارند، از سوخت‌گیری آسان پیشرانه‌های درون‌سوز هم بهره می‌برند و درعین‌حال از مشکلات خودروهای تمام الکتریکی مثل برد محدود یا زمان شارژ زیاد هم در آن‌ها خبری نیست. خودروهای هیبریدی اما انواع مختلفی دارند که در ادامه با آن‌ها آشنا خواهیم شد.
هیبریدی معمولی
اولین و متداول‌ترین نوع خودروهای هیبریدی همین نسخه است. در این خودروها، موتورهای بنزینی و الکتریکی به‌طور هم‌زمان و باهم کار می‌کنند و به چرخ‌ها نیرو می‌دهند. البته در هیبریدی‌های معمولی، بخش عمده‌ای از توان حرکتی خودرو توسط پیشرانه بنزینی تأمین می‌شود و موتور یا موتورهای الکتریکی بیشتر نقش کمکی برای کاهش مصرف سوخت را دارند. به همین دلیل، در این خودروها باطری‌ها نسبتاً کوچک هستند و انرژی کمی را ذخیره می‌کنند. شارژ این باطری‌ها هم صرفاً از طریق پیشرانه بنزینی یا سیستم احیای انرژی ترمزها صورت می‌گیرد. همچنین در خودروهای هیبریدی معمولی، موتور یا موتورهای الکتریکی نمی‌توانند به‌تنهایی خودرو را حرکت دهند و صرفاً همراه با پیشرانه بنزینی کار می‌کنند. تویوتا پریوس یک خودروی هیبریدی معمولی است.
هیبریدی خفیف
خودروهای هیبریدی خفیف که این روزها بسیار متداول شده‌اند، در کنار پیشرانه درون‌سوز که منبع اصلی تأمین قدرت آن‌ها است، یک موتور الکتریکی کوچک هم در قالب یک استارت-دینام یکپارچه دارند. این موتور الکتریکی هم وظیفه استارت خودرو را بر عهده دارد و هم در مقاطع کوتاهی به‌صورت موقتی می‌تواند به نیروی موتور درون‌سوز اضافه کند و یا در حرکت‌های سرعت پایین مثل هنگام پارک کردن مورداستفاده قرار گیرد. خودروهای هیبریدی خفیف همچنین به باطری بسیار کوچکی هم مجهز هستند که هم توسط استارت-دینام مذکور و هم از طریق احیای انرژی ترمزها شارژ می‌شود. سیستم هیبریدی خفیف هرچند به‌اندازه هیبریدی معمولی توانمند نیست اما کاهش جزئی مصرف سوخت را به دنبال دارد. این روزها بسیاری از خودروهای مدرن مثل سوزوکی ویتارا از سیستم هیبریدی خفیف استفاده می‌کنند.
پلاگین‌هیبریدی
در قوای محرکه خودروهای پلاگین‌هیبریدی نقش موتورهای الکتریکی و سیستم هیبریدی پررنگ‌تر است. در این خودروها معمولاً موتورهای الکتریکی قوی‌تر هستند. ویژگی مهم خودروهای پلاگین‌هیبریدی اما این است که موتور یا موتورهای الکتریکی به‌تنهایی و بدون نیاز به پیشرانه بنزینی می‌توانند خودرو را به حرکت درآورند. این یعنی خودروهای پلاگین‌هیبریدی از قابلیت پیمایش تمام الکتریکی برخوردارند. برای فراهم شدن این قابلیت، خودروهای پلاگین‌هیبریدی به باطری‌های بزرگ‌تری نسبت به هیبریدی‌های معمولی مجهز هستند که معمولاً می‌توانند تا حدود 50 کیلومتر برد تمام الکتریکی را فراهم کنند. مزیت مهم دیگر خودروهای پلاگین‌هیبریدی این است که می‌توان باطری‌های آن‌ها را از طریق اتصال به منبع برق خارجی هم شارژ کرد و برای این کار فقط به پیشرانه بنزینی متکی نیستند؛ بنابراین، شخصیت خودروهای پلاگین‌هیبریدی بیشتر به خودروهای تمام الکتریکی نزدیک است تا خودروهای درون‌سوز خالص و به همین دلیل مصرف سوخت آن‌ها از هیبریدی‌های معمولی کمتر است. هم‌اکنون در بازار خودروهای پلاگین‌هیبریدی زیادی مثل تویوتا رافور پرایم حضور دارند.
هیبریدی افزایش‌دهنده برد
در این نوع از خودروهای هیبریدی، فقط موتورهای الکتریکی نیروی حرکتی را تأمین می‌کنند و از پیشرانه بنزینی فقط به‌عنوان یک ژنراتور برای شارژ باطری‌ها استفاده می‌شود. این یعنی موتور بنزینی هیچ اتصالی با چرخ‌ها ندارد و صرفاً موتورهای الکتریکی خودرو را به حرکت درمی‌آورند. به همین دلیل، این نوع از خودروهای هیبریدی نزدیک‌ترین تجربه رانندگی را به خودروهای تمام الکتریکی دارند. همچنین در این خودروها از باطری‌های نسبتاً بزرگی استفاده می‌شود که می‌توانند بدون نیاز به پیشرانه بنزینی برد قابل‌توجهی را فراهم کنند اما در صورت خالی شدن شارژ باطری‌ها، پیشرانه بنزینی در قالب یک ژنراتور وارد عمل شده و با شارژ باطری‌ها برد را افزایش می‌دهد. همچنین در این خودروها پیشرانه بنزینی در کارآمدترین حالت خود و معمولاً با دور موتور پایینی کار می‌کند تا کمترین مصرف سوخت را داشته باشد. نسخه هیبریدی نسل جدید نیسان قشقایی از این نوع سیستم استفاده می‌کند.
